مصدریابی روایات تفسیر التبیان با تطبیق بر منابع شیعه و سنی

مصدریابی روایات تفسیر التبیان، به وضوح نشان می دهد که منابع حدیثی طوسی، فقط کتاب های شیعی نبوده، بلکه از کتب سنی به وفور بهره گرفته است. یافته ها نشان داد تفسیر طبری، بیشترین تاثیر را بر تفسیر التبیان داشته است. در این میان، روایات مشترکی بین مصادر شیعه و سنی یافت شده اند که در منابع تفسیری و روایی فریقین به دو صورت، قابل ردیابی بودند؛ روایاتی که الفاظ یکسان یا همسان دارند و روایاتی که مضمون و محتوای مشترک، با الفاظ تا حدودی متفاوت دارند. بررسی تاریخی این روایات، به شناخت تعامل و رفت وآمد روایات تفسیری در منابع ﺷﻴﻌﻪ ﻭ سنی کمک زیادی می کند. از سوی دیگر، روش طوسی در اخذ و شیوۀ گزارش و انعکاس احادیث در این مقایسۀ منابع به خوبی روشن می شود. تقطیع، نقل به معنا، ادراج و تصحیف در متن و سند، از عوارض روش طوسی در نقل روایات التبیان هستند.

Sourcing the Hadiths of AlTibyān fī Tafsīr alQur’an, Regarding Shi’a and Sunni Sources

Sourcing the hadiths in the commentary of AlTibyān clearly proves that the Shiite books were not its only narrative sources but Shaikh Ṭusī has much used of the Sunni books as well. Among other sources, the commentary of alṬabarī has had the utmost influences on AlTibyān; two kinds of narratives found here commonly are traceable in exegetical and traditional sources of the two groups: narratives with the same or similar words and narratives with similar themes but almost different words. Historical examination much helps to learn about the interactions of the Sunni and Shiite sources in the exchange of exegetical narratives. On the other, this comparative study clarifies Shaikh Ṭusī’s method in taking and reporting the narratives. Cutting (taqṭī’), paraphrasing, infusing (idrāj), and inadvertent mistaking (taṣḥīf) in the text and chain of authorities (sanad) are among the damages of Ṭusī’s method in the quotation of the narratives.