منطق ابهری در بیان الاسرار

اثیرالدین مفضل بن عمر ابهری (؟656ـ597) دانشمند بزرگ ایرانی است که نوشته‌های ارزشمند فراوانی از خود بر جای گذاشته است. مخطوط فاضل احمد پاشا 1618، که در کتابخانۀ کوپریلی استانبول نگاه داشته می‌شود، دربردارندۀ چهار رساله از اوست، به نام‌های بیان الاسرار، تلخیص الحقائق، کتاب المطالع، و زبده الحقائق، که هر یک مشتمل است بر منطق، فیزیک، و متافیزیک. این رساله‌ها را کاتبی قزوینی از نسخۀ اصل برای خود رونویسی کرده و ابهری به خط خویش بر آغاز همۀ آن‌ها یادداشت انهاء با تاریخ و توقیع نوشته است. آنچه در پی می‌آید تقدیم و تحقیق بخش منطق بیان الاسرار است. منطق ابهری در این رسائل، از جمله در بیان الاسرار، بر خلاف آثار بعدی‌اش تقریباً به‌کلّی تابع منطق ابن‌سینا است. به اقتضای تک‌نسخه بودنِ مخطوط، روش قیاسی را برای تصحیح آن برگزیده‌ایم.