|
|
قضا در فلسفه صدرا: نقدی بر تلقی علامه طباطبایی
|
|
|
|
|
نویسنده
|
عظیمی مهدی
|
منبع
|
فلسفه و كلام اسلامي - 1394 - دوره : 48 - شماره : 1 - صفحه:83 -98
|
|
|
چکیده
|
ملاصدرا در عبارتی از اسفار میگوید که قضا صورتهایی علمی است که (1) لازم ذات واجبالوجود، (2) نامجعول، (3) بیرون از عالَم، (4) عاری از امکان واقعی، (5) قدیم بالذات، و (6) باقی به بقای خداوندند. علامه طباطبایی در نهایهالحکمه بر آن است که «لازم» در (1) نمیتواند به معنای «بیرون از ذات» باشد وگرنه (1) با (2) تا (6) در تناقض خواهد افتاد. افزون بر این، اگر آن صورتهای علمیْ بیرون از ذات خدا باشند، آنگاه اگر معلومِ حضوری او باشند نظریه مُثُل، و اگر معلومِ حصولی او باشند نظریه صور مرتسمه صادق خواهد بود؛ درحالیکه ملاصدرا هر دو را کاذب میداند. پس این صورتهای علمی عین ذات واجبالوجودند و قضا نزد صدرا همان علم ذاتی خدا به تفاصیل خلقت است. به رای ما، اما، هم این مدعا ناروا است و هم آن دلایل نارسا. زیرا در فلسفه صدرا صورتهای علمیِ یادشده با عقول مجرّد اینهمانی دارند و عقول مجرّد به هر شش صفت یادشده موصوفاند بیآنکه تناقضی پدید آید. همچنین ملاصدرا، برخلاف ادعای عجیب علامه، وجود مُثُل را به عنوان محل قضای الهی میپذیرد.
|
کلیدواژه
|
سرنوشت ,صدرا ,طباطبایی ,عالَم ,قضا ,مُثُل ,Allameh Tabatabayi ,Destiny ,Ideas ,Mulla Sadra ,Pre-Knowledge ,Universe
|
آدرس
|
دانشگاه تهران, استادیار دانشگاه تهران گروه فلسفه و کلام اسلامی, ایران
|
پست الکترونیکی
|
mahdiazimi@ut.ac.ir
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Authors
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|