تصحیح انتقادی رسالۀ آداب‌الصوفیه از ابوالقاسم قشیری

تصوّف بر مدار آداب تکوین یافت و استوار شد. آداب رفتاری برخاسته از کتاب، سنّت و سیرۀ مشایخ است که با پیش‌زمینۀ شخصی اجتماعی جزء سلوک شمرده می‌شود و در ارتباط با خود (نفس)، حق (ادب مع الله) و خلق تعریف و طبقه‌بندی می‌شود. ابوالقاسم قُشَیری نیشابوری (376 465ق) در «آداب‌الصوفیه» بعضی از این آداب را به اختصار برشمرده‌است. وجه اهمّیت آداب‌الصوفیه علاوه بر شناخت منظومۀ فکری قشیری، به عنوان یکی از ائمۀ تاثیرگذار صوفیه، در دانستن پسندهای خانقاهیان آن روزگار و همچنین چگونگی تطوّر مفاهیم عرفانی است. این رسالۀ تعلیمی کم‌برگ، باوجودِ اهمیت بسیار و یادکرد فهرست‌نگاران متقدّم و متاخّر از آن، تاکنون معرفی و تصحیح نشده‌است که با دست‌یابی به دو نسخۀ کامل و کهن از نیمۀ اول قرن هشتم، این مهم صورت گرفت. پژوهش حاضر کوشیده‌است تا با گذری اجمالی بر پیشینۀ سنّت نگارش آداب‌الصوفیه‌، به معرفی این رساله و نسخه‌شناسی آن بپردازد و متنی مصحَّح و منقّح از آن عرضه کند.

critical revision of adaab al sufiya treatise by abulghasem qushairi

sufism has evolved around the principles of etiquettes and has become well established. behavioral etiquettes derived from quran, traditions, and the biography of spiritual leaders are considered part of the spiritual journey and are classified in relation to the self (nafs), rights (adab with allāh), and interactions with others. abu al qasim qushayri nishaburi (376 465 ah) briefly outlined some of these etiquettes in his work “sufi etiquettes” (ādāb al sufiyya). the significance of “sufi etiquettes”, in addition to understanding qushayrī’s philosophical system as one of the influential sufi leaders, lies in recognizing the favorable practices of the monastic communities of that time and how the development of mystical concepts occurred. despite its great importance and recognition by both earlier and later bibliographers, this concise educational treatise had not been introduced and edited until the discovery of two complete and ancient manuscripts from the first half of the eighth century. this research aims to provide an overview of the tradition of writing sufi etiquettes, introduce this treatise, and present an edited and revised version of the text.