جستاری تطبیقی در مفهوم بداء از منظر متکلمان مسلمان و کتاب مقدس

«بداء» در اصطلاح به معنای تغییر مقدّرات در قضای مشروط الهی از سوی خداوند بر اساس برخی حوادث و تحت شرایط و عوامل ویژه است. این آموزه از ویژگی ‏های تفکر شیعی می باشد که اعتقاد به آن در روایات معصومین (علیهم‌السلام) جایگاه ویژه‌ای داشته و مصادیق عینی فراوانی از قرآن و احادیث آن را تایید می‌کند. هرچند که گروهی از اهل سنت، شیعیان را به دلیل داشتن چنین اعتقادی نکوهش کرده‌‌اند؛ اما طبق بررسی‌ ها و نتایج حاصل از انجام این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد تطبیقی و بر اساس منابع کتابخانه‌‌ای انجام شده، موضوع بداء و نقش اعمال نیک و اعمال ناشایست بر تغییر مقدّرات در قضای مشروط الهی علاوه بر قرآن کریم، سنت نبوی مندرج در نصوص دینی فریقین و روایات معصومین علیهم السلام، در موارد متعدد از کتاب مقدس نیز مطرح گردیده که در این تحقیق به ده نمونه از آن اشاره شد. این موضوع نشان می‌دهد که اعتقاد به بداء، همان‌طور که در حدیثی از امام صادق (ع) به آن اشاره شده، از مشترکات ادیان ابراهیمی بوده و دارای اصالتی کهن در متون مقدس است.

a comparative study on the concept of bada in islam and the bible

bada refers to the alteration of divine conditional judgment by god regarding destinies, which occurs based on specific events, conditions, and factors. this teaching is a significant aspect of shiite thought and holds a special place in the traditions of the innocents (peace be upon them). it is supported by numerous concrete examples from the qur’an and hadiths. while some sunni groups have criticized shiites for holding such a belief, this research, conducted through a descriptive-analytical method with a comparative approach and relying on library sources, reveals that the concept of bada has also been mentioned in several instances in the bible. this indicates that belief in bada is shared among abrahamic religions. the research further highlights the significance of a hadith from imam sadiq (a.s.) regarding bada, which has been insufficiently explored in contemporary studies. the purpose of this article is to provide an explanation and substantiate the concept of bada.