ادراکات اعتباری؛ گامی در جهت حل نزاع معرفتی کلیفورد و جیمز

کلیفورد، فیلسوف عقل گرای حداکثری، باور بدون قرینه ی کافی را ناموجه و اعتقاد به آن را خطای معرفتی و اخلاقی بشمار می آورد. جیمز در نزاعی بنیادین با کلیفورد و با فروکاستن معانی صدق و حقیقت به کارآمدی و سودمندی، بر آن است که قطعی ترین قرینه را می توان در آثار به جای مانده از باور یافت. علامه طباطبایی همدلانه با جیمز و در جهت حفظ مصالح عملی، ادراکات اعتباری عملی را معرفی می کند؛ اما در مخالفت با جیمز و هم رای با کلیفورد، برای آن‌ها ارزش صدق و حکایتگری قائل نیست. مقاله حاضر  با توسع در مفهوم اعتباری به «تلقی به قبول کردن» به گونه ای که آثار متوقع از باور برآن مترتب گردد، درصدد است، با به کارگیری ادراکات اعتباری (معنای مطرح شده در مقاله) در معرفت نظری ضمن رهایی از موضع ناصحیح و سخت گیرانه  کلیفورد و بدون ارتکاب به خطای سهل گیرانه جیمز در فروکاهشی معنای صدق و حقیقت، نیازهای اساسی انسان را در حوزه ی عقل نظری و با اعتبار ادراکات ضروری مورد نیاز پاسخ در خور برای چالش معرفتی اخلاقی مذکور فراهم آورد.

Idrakat Itibari (Constructional Perceptions): A Step towards Resolving the CliffordJames Epistemological Debate

William .K. Clifford, the strong rationalist philosopher, holds that believing anything upon insufficient evidence is imprudent and it is considered epistemologically and morally wrong. William James in a fundamental debate with Clifford, and by reduction the meaning of truth and reality to efficacy and usefulness, maintains that the most definite evidence can be found in the consequences of a belief. Allameh Tabatabei, while sympathetic towards James and for preserving the practical interests, proposes the theory of idrakat itibari (constructional perceptions); however, contrary to James and in agreement with Clifford, he does not regard any truth and representational value for them.  The present study extends the meaning of idrak itibari (constructional concept) to “considering a belief in an acceptance manner” such that the likely consequences of a belief would be applied for that. By considering the theoretical constructional perceptions, abandoning Clifford’s inappropriate and stringent approach, and also staying away from James’ lenient mistake in reduction of the meaning of truth and reality, the present article aims to focus on human basic needs in the realm of theoretical rationality to provide an appropriate answer for them.