مبادی کنش از دیدگاه شیخ اشراق

براساس آثار شیخ اشراق می توان به مسئله مبادی کنش پرداخت. شیخ اشراق ادراک، ترجیح، شوق و اراده را مبادی کنش می داند. کنش متوقف بر علم حضوری به بدن و قوای آن، تصور پیشین کنش و تصدیق به مصلحت و اولویت آن است. پس از تصور کنش، انجام آن نیازمند ترجیح انجام بر ترک است. این ترجیح بر اساس غلبه شوق و یا براساس تصدیق به مصلحت رخ می دهد. پس از ترجیح کنش، انسان شوق بدان کنش پیدا می کند چرا که آن را کمال خود می یابد. با شکل‌گیری شوق، اراده نیز شکل می گیرد. پس از جزم شدن اراده کنش انجام می‌شود. اگر کنش، کنش بدنی باشد، انجام آن بر قوای محرکه نیز متوقف است. در این مقاله پس از معرفی هر یک از این مبادی، ابعاد مختلف آن از دیدگاه شیخ اشراق بررسی شده است و در نهایت برخی از تفاوت‌های دیدگاه شیخ اشراق با دیدگاه ابن‌سینا بیان گشته است.

The Principles of Action from the Perspective of Shaikh alIshraq

One of the philosophical issues that can be followed by the works of Shaikh alIshraq is the principles of action. According to Shaikh alIshraq, the principles of action are: perception, preference, desire and will. The action depends on the present knowledge of the body and its powers, the preconceived notion of action and the acknowledgment of its expediency and priority. After imagining an action, doing it requires its preferring to do to its quitting. This preference occurs on the basis of the domination of desire or on the basis of affirmation of expediency. After preferring action, man becomes interested in action because he finds it his perfection. With the formation of desire, the will is also formed. With the determination of the will, the action is done. If the action is a physical one, it also requires the active faculties. In this article, after introducing each of these principles, its various dimensions have been studied from the point of view of Shaikh aIshraq, and finally, some differences between Shaikh alIshraq’s point of view and Ibn Sina’s have been stated.