مواجهه قاضی عبدالجبار با شکاکیت

شکاکیت به عنوان رویکردی همیشگی در تفکر بشر مورد توجه قاضی عبدالجبار معتزلی نیز بوده است‌. او به نقد شکاکیت فراگیر و حیطه‌ای پرداخته و سعی کرده به اشکالات سوفسطاییان‌، ذهنیت‌گرایان‌، منکران معرفت عقلی و منکران متواترات پاسخ دهد‌. در مواجهه با سوفسطاییان ضمن ناصواب دانستن رویکرد ابوعلی جبایی و بلخی در برخورد با آن‌ها‌‌، روش استاد خویش ابوهاشم مبنی بر عدم بحث را پیش گرفته و راهکار را تنبّه و توجه دادن آن‌ها به واقعیات می‌داند‌. همچنین او با ردّ دیدگاه ذهنیت‌گرایی، این دیدگاه را متضمّن تناقض صریح دانسته و دیدگاه منکران معرفت عقلی و منکران متواترات را نیز دارای ناسازواری می‌داند و معتقد است که این دیدگاه‌ها در نهایت، به انکارِ کلیه منابع معرفتی می‌انجامد‌. او با به رسمیت شناختنِ معرفت عقلی و همچنین دانشی که از راه گواهی و متواترات حاصل می‌شود‌، سعی دارد نشان دهد که هیچ‌یک از انواع شکاکیت، جز شکاکیت دستوری، نمی‌تواند مورد پذیرش عُقلا باشد.

Qadi AbdalJabbar on Skepticism

Abdal Jabbar was interested in skepticism as an inherent part of human thought. He made some debates on both global and local skepticism trying to answer the sophists and subjectivists’ objections. He also challenged the ideas of the ones who denied the knowledge by reason. Facing with sophists, AbdalJabbar rejects the Balkhi and Abu Ali’s methodologies. He prefers his master’s, Abuhashim, method and says that, we should not discuss with sophist; in contrast we only must attract their attentions to the reality. He rejects the subjectivism and claims that this point of view is paradoxical.  In addition, he shows that rejecting other sources of knowledge, such as reason and testimony is inconsistent in that it finally will lead to denying all the sources of knowledge. He regards reason (the human ability for understanding the world) and testimony as sources of knowledge and holds that the only type of skepticism that can be accepted is the normative skepticism