تحلیلی انتقادی از نظریه‌های تکاملی در خصوص شیوع باورهای دینی

این‌که «چرا باورها و فعالیت‌های دینی در فرهنگ‌های مختلف بشری و در همۀ زمان‌ها شیوع گسترده‌ای داشته و دارد؟» مسئله‌ای است که در چند دهۀ اخیر مورد توجه بسیاری از فلاسفه و دانشمندان مرتبط با حوزۀ دین قرار گرفته است. نظریات تکاملی می‌کوشند با مطالعۀ دین به عنوان یک پدیده طبیعی، به این پرسش پاسخ دهند. دو دسته نظریۀ تکاملی در خصوص این مسئله وجود دارد که عبارت‌اند از نظریۀ محصول فرعی و نظریۀ انتخاب گروهی. ما در این مقاله ضمن تحلیل و بررسی دو نظریۀ فوق، نشان می‌دهیم که این دو نظریه در پاسخ به پرسش فوق چندان موفق نیستند. تحلیل ما نشان می‌دهد که این دو نظریه در چهار محور اساسی با چالش مواجه هستند: (1) ابهام در مفهوم «سازگاری تکاملی دین»، (2) تلقی و تعریف محدود و ناقص از دین، (3) محدودیت‌ها و شکاف‌های تبیینی، و (4) عدم تمایز میان بنیان‌های طبیعی و عقلانی باورهای دینی.

A Critical Analysis of Evolutionary Theories about the Prevalence of Religious Beliefs

Why religious beliefs and activities in many different cultures and at all times have been so widespread is a problem that has been addressed by many philosophers and scholars in the field of religion in the last few decades. Evolutionary ideas attempt to answer this question by studying religion as a natural phenomenon. There are two groups of evolutionary theories about this issue: byproduct theory and group selection theory. In this paper, while analyzing the two aforesaid theories, we show that the two are not so much successful in answering the problem. Our analysis shows that these two theories are challenged on four main axes: (1) ambiguity in the concept of "evolutionary adaptation of religion" (2) the limited and incomplete definition of religion (3) explanatory limitations and (4) the lack of distinction between the natural and rational foundations of religious beliefs.