نقد مبنای اعتبار اشتراک افق در اثبات آغاز ماه قمری

یکی از راه‌های اثبات آغاز ماه قمری بر طبق روایات اسلامی، بیّنه بر رویت هلال است. در این باره بحث می‌شود که اگر شاهد یا شاهدانی عادل، در منطقه‌ای هلال را رویت نمودند، شهادت ایشان بر رویت، برای سایر مکلّفین، آیا در همه ‌جای زمین قابل تمسّک است یا در بخشی از آن؟ منطوق روایات باب صوم، فاقد هرگونه قید مکانی برای حجیت بیّنه بر رویت هلال بوده و اطلاق لفظی آن‌ها ثابت است. هرچند که به دلیل کرویت زمین، اطلاق مقامی این روایات منعقد نمی‌باشد و نمی‌توان پذیرفت که ماه قمری بصورت همزمان در کلّ زمین آغاز‌شود. به همین دلیل، باید ملاکی برای تقسیم بلاد در اثبات حلول ماه نو از میان روایات استخراج نمود. مشهور فقهای امامیه معتقدند که اگر بین محلّ رویت و محلّ شهادت، اشتراک یا تقارب افق وجود داشته‌ باشد، می‌توان به متعلّق بیّنه اخذ کرد و در غیر این صورت، رویت شاهدان کفایت نمی‌کند. عمده دلیلی هم که بر اثبات این ادّعا می‌آورند انصراف روایات است. امّا حق این است که این انصراف ثابت نیست و این مدّعا، به دلیل عدم داشتن پشتوانه روایی و هچنین عدم دقّت و ضابطه‌مندی تعریف قرب و بُعد در فتاوای ایشان، قابل قبول نمی‌باشد. لذا باید به دنبال ملاک و ضابطه‌ی دیگری برای این تقسیم بود