بطلان عمل مکلّف بدون تقلید و احتیاط در بوته نقد‏

یکی از مسائل مطرح در ذیل مباحث «اجتهاد و تقلید» مساله بطلان عمل مکلّف در صورت عدم تقلید و احتیاط است که تقریباً همه فقهاء شیعه قائل به بطلان چنین عملی شده‌اند. ضرورت پرداختن به این مساله از آن جهت است که شخصی پس از سال‌ها عمل بدون تقلید و احتیاط، تصمیم می‌گیرد که زین پس اعمال خود را همراه با تقلید از مجتهد یا احتیاط انجام‌دهد، حال اگر اعمال گذشته او باطل باشد، وی دچار مشقّت بسیار برای قضاء‌ و جبران اعمال گذشته خود می‌شود. در این مقاله به روش تحلیلی توصیفی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای به نقد نظریات و ادله فقهای شیعه پرداخته شده و به این سوال اساسی پاسخ داده‌است که «آیا در صورت عمل بدون تقلید و احتیاط تمامی اعمال گذشته مکلّف باطل بوده و باید قضاء کند؟ و ملاک صحت یا بطلان عمل چنین فردی، نظر مجتهد حین العمل است یا حین الرجوع؟» با بررسی ادله نتیجه گرفته شده‌است که در صورتی که چنین عملی مطابق با واقع یا مطابق با نظر یکی از دو مجتهد حین العمل و حین الرجوع (حجت معتبر) باشد، جایز و صحیح است و نیازی به قضاء اعمال گذشته خود ندارد.

invalidation of obligatory action without imitation and caution in the crucible of critique

one of the issues raised under the topics of ijtihād and taqlīd is the invalidity of an obligatory act in the absence of taqlīd and caution, which almost all shi’a jurists believe is invalid. the need to address this issue is because a person, after years of acting without imitation and caution, decides to perform actions with imitation of a mujtahid or caution from then on. now, if his past deeds are invalid, he will suffer a lot of hardship to make up for his past deeds. in this article, in an analytical-descriptive method and citing library sources, the theories and arguments of shi’a jurists have been criticized, and the basic question has been answered that, in the case of action without imitation and caution, are all the past actions of the obligee (mukallaf) are considered void and should be made up for? and what is the criterion of the validity or invalidity of such a person’s action the opinion of the mujtahid during the action or during the recourse? by examining the evidence, it has been concluded that if such an action is in accordance with the facts or in accordance with the opinion of one of the two mujtahids during the action and during the reference (valid evidence), it is permissible and valid and does not require the compensation of past actions.