امکان ‌سنجی ضمان عین مستاجره در اجارۀ فاسد ‏(نقد رویکرد قانون مدنی)

در مواردی ورود خسارت در دست مستاجر زمانی محقق می شود که فساد عقد اجاره به دلیل عدم تحقّق شرایط و ارکان آن محرز می‌شود؛ در این صورت، ضمانت و یا عدم ضمانت مستاجر نسبت به عین مستاجره، مساله‌ای است، که علی‌رغم مغفول ماندن از دیدگاه قانونگذار، مورد اهتمام فقها قرار گرفته و از سوی آنان سه نظریۀ: قول به ضمان، عدم ضمان و قول به تفصیل مطرح است. نتایج این مقاله که به روش توصیفی تحلیلی انجام شده نشان می‌دهد که قائل شدن به ضمان مستاجر از جهات مختلفی ترجیح می‌یابد؛ زیرا با فساد اجاره، ید مستاجر، مشمول ید عدوانی می‌شود و ید امانی به شمار نمی‌رود؛ لذا به استناد عموم قاعدۀ «علی‌الید»، تامین خسارت وارده بر عین، در ضمانت مستاجر قرار می‌گیرد. همچنین قاعدۀ لاضرر، ورود خسارت نسبت به عین را نفی کرده و اقتضای ضمان مستاجر را دارد. قاعدۀ احترام مال مومن نیز از دیگر دلایلی است که مطابق آن، مستاجر بایستی عین مورد اجاره را در حالی بازگرداند که تامین خسارت وارده را بر عهده گرفته است. براین اساس، ضمان مستاجر نسبت به عین مستاجره، امری ممکن تلّقی می‌شود که بازنگری مقنن را  می‌طلبد.

feasibility of guaranteeing the suety for the least property in a corrupt leasecritique of civil law approach

in some cases, damage is incurred by the lessee when the corruption of the lease contract is established due to the non fulfillment of its conditions and elements. despite being neglected from the point of view of the legislator, it has been of interest to jurists, and three theories are proposed by them: opinion surety, non surety and opinion of details. the results of this article, which was carried out using a descriptive analytical method, show that maintaining the tenant’s guarantee is preferred in many ways; because with the corruption of the lease, the lessee’s lien is subject to aggressive lien and it is not considered a trust lien, therefore, based on the general rule of ‘ala al yad, i.e., compensation for the damage caused to the property is included in the lessee’s surety. also, the principle of no harm negates the occurrence of damage to the property and requires the tenant’s surety. the rule of respecting the property of the believer is also one of the reasons according to which the lessee must return the property of the lease while taking responsibility for the damage caused. therefore, the lessee’s surety towards the lessee is considered feasible, which requires the legislator’s revision.