از «فقه» تا «حقوق اسلامی»؛ بررسی انتقادی تکوین مفهوم «حقوق اسلامی» در اندیشه یوزف شاخت

«حقوق اسلامی» در ادبیات مسلمانان مفهوم نسبتا جدیدی است. این مفهوم، صورت‌بندی جدیدی از فقه اسلامی ارائه می‌دهد. یکی از بسترهای اصلی تشکیل این مفهوم، اندیشه‌های مستشرقین است. یوزف شاخت از مستشرقینی است که به تبیین چیستی «حقوق اسلامی» پرداخته‌است. پروژه فکری شاخت را می‌توان بازآفرینی مفهوم «حقوق اسلامی» دانست. «حقوق اسلامی» در اندیشه شاخت، محصول بازخوانی فقه در چهارچوب جامعه‌شناسی تاریخی است. سوال مقاله حاضر این است که این صورت‌بندی جدید در تبیین فقه، با چه چالش‌هایی در روایی و پایایی مواجه‌است؟ مقاله حاضر تلاشی است برای توضیح چگونگی تکوین این امر جدید در سه حوزه روش، منابع و مسائل در اندیشه شاخت (نظریه، رهیافت و فرآیندهای تحقیق) و نگاهی به برخی از ناتوانی‌های آن در تبیین فقه اسلامی. برای پی‌جویی پاسخ‌ها، متن حاضر از روش توصیفی-تحلیلی بهره برده‌است.

from “jurisprudence” to “islamic law”; a critical study of the creation of the concept of “islamic law” in the thought of joseph schacht

islamic law is a relatively new concept for muslims. this concept provides a new formulation of islamic jurisprudence. one of the main platforms for the formation of this concept is the ideas of the orientalists. joseph schacht is one of the orientalists who has specifically explained what islamic law is. what schacht has done is the creation of islamic law. islamic law in schacht’s thought is the product of reappraisal of jurisprudence in the framework of historical sociology. the question of the current article is: what challenges does this new formulation face in terms of validity and reliability in explaining jurisprudence? the present article is an attempt to explain the development of this new matter in the three areas of methods, sources and issues in schacht’s thought (theory, approach and research processes) and a glance at some of its weaknesses in explaining jurisprudence. to seek answers, the present paper has used the descriptive-analytical method.