نگاهی نو به معیار نفقه زوجه در فرض اعسار زوج

صرفنظر از وجوب نفقه زوجه بر عهده زوج، معیار و ملاک تعیین نفقه زوجه، خاستگاه اختلاف نظر فقهی می‌باشد؛ به طوری که مشهور فقیهان، ملاک را به طور مطلق، شان امثال «زوجه» در محلّ زندگی او می دانند. دیدگاه دوم، ملا ک تعیین نفقه را شان و وضعیّت «زوجین» و دیدگاه سوم، ملاک را شان و وضعیّت «زوج» دانسته است. تحقیق حاضر ضمن تحلیل و بازخوانی مبانی اقوال موجود و نیز با بهره گیری از مستندات فقهی، در حکم فقهی مساله، قائل به تفصیل شده و با لحاظ شرایط اقتصادی زوجین، به نظری تلفیقی از دیدگاه سوم و مشهور قائل شده است؛ بدین شیوه که در فرض همسانی شان و موقعیّت اجتماعی خانواده زوجین یا متموّل بودن زوج، ملاک تعیین نفقه را شان و موقعیّت اجتماعی زن دانسته اما در فرض عدم همسانیِ موقعیّت اجتماعی و اقتصادی زوجین به گونه ای که خانواده زوجه، متموّل و زوج، فقیر و معسر باشد ملاک تعیین نفقه زوجه، وضعیّت اقتصادی زوج است. ره‌آورد این نظریه تفصیلی، به پیشنهاد اصلاح ماده 1107 قانون مدنی که به تبع قول مشهور فقیهان، به نحو اطلاق، شان زوجه را ملاک تعیین نفقه قرار داده است، منجرّ شده است.

A New Look at the Standard of Alimony for the Wife, Assuming that the Husband is in Debt

Irrespective of the husband’s legal obligation to provide alimony for the wife, the standard and criteria for determining the alimony of the wife, is the origin of jurisprudential disagreement; so that the renowned majority of the jurists consider the criterion to be absolutely the dignity of the likes of the wife in her place of residence. The second view considers the criterion for determining alimony as the dignity and status of the couple and the third view considers the criterion as the dignity and status of the husband. The present research, while analyzing and rereappraising the principles of the existing sayings and also using jurisprudential documents, has considered the issue in detail in the jurisprudential ruling and, considering the economic conditions of the couple, has considered a combined theory from the third point of view and the renowned majority of the jurists. In this way, assuming the homogeneity and social status of the couple’s family or the husband being wealthy, the criterion for determining alimony is the dignity and social status of the woman, but assuming that the couple’s social and economic status is not homogeneous so that the wife’s family is wealthy and the husband is poor and helpless the criterion for determining the alimony of the wife is the economic situation of the husband. The result of this detailed theory has led to the proposal to amend article 1107 of the Civil Code, which, following the statement of the renowned majority of the jurists, made the dignity of the wife the criterion for determining alimony.