تعمیم‌پذیری بدل حیلوله به موارد تعذر رد عین به مالک از سوی متصرف جاهل

دعاوی مالی از جمله معضلات کشور است که حل و فصل آنها وقت زیادی از پرسنل قوه قضائیه را می گیرد. نبود مقرراتی که موجب حل و فصل اختلاف شود، مشکلی است که قضات از آن شکوه دارند. از باب نمونه شخصی جاهلانه در مال دیگری تصرف و هزینه‌های زیادی صرف کرده است. در این موارد مشهور فقها بر این باورند که متصرف، مکلف است در صورت مطالبه مالک، مال غیر را به او برگرداند، این فتوا محور بسیاری از احکام محاکم در حکم به تخریب بناها و اموال متصرف فیه است. نوشته حاضر پس از بررسی ادله موافق و مخالف به این نتیجه رسیده که در صورت تعذر عرفی، مالک حق مطالبه رد عین را ندارد و بین مطالبه بدل و یا صبر تا رفع تعذر و دریافت عین مخیر است و با دریافت بدل باعث معاوضه قهری بین مالکیت بدل و مبدل می‌شود.

Generalizability of the Intervening Substitute (Badal Ḥaylūla) to Cases of Excuse for not giving the Original Property to the Owner by the Ignorant Tenant

Financial disputes are among the problems of the country and it takes a lot of time for the judiciary to settle them. The lack of rules to resolve disputes is a problem that judges complain about. For example, a person has ignorantly seized another’s property and spent a lot of money on it. In these cases, the renowned majority of the jurists believe that the possessor is obliged to return the other’s property to the owner if requested. This fatwa is the focal point of many rulings of the Shari’a courts in order to destroy the appropriated buildings and properties. This study, after examining the reasons presented by the proponents and the opponents, came to the conclusion that if there is a customary excuse, the owner does not have the right to demand giving back the property. He can choose between demanding an exchange or waiting for the excuse to disappear and receiving the original property, and by receiving a substitute, he prompts the delictual exchange of property between the two parties.