نقد نظریه تکلیفی بودن حکم تعهدات قراردادی

هرچند در منابع فقهی، موضوع تکلیفی یا وضعی بودن تعهدات با جدیت بسیار طرح و بررسی شده؛ اما در آثار اغلب حقوق دانان به این جنبه از تعهدات توجه نشده است. آثار حقوقی مهمی از قبیل عدم توارث متعلق احکام تکلیفی، مالیت نداشتن موضوع این احکام، عدم قابلیت نقل و یا اسقاط حقوق مربوط به احکام تکلیفی سبب شده است تا اخیراً برخی حقوقدانان به این حوزه ورود کرده و با تکیه بر آراء فقها، به وجود احکام تکلیفی محض در حقوق ایران قائل شوند. نگارندگان این مقاله با بررسی ماهیت و آثار حکم تکلیفی و تحلیل دلائل موافقان و مخالفان وجود حکم تکلیفی در حقوق تعهدات، به این نتیجه رسیده اند که در بسیاری از مصادیق مورد ادعا اعم از تعهدات قراردادی و الزامات خارج از قرارداد، حکم تکلیفی محض وجود نداشته و حداقل برای متعهدله می توان قائل به وجودِ حکم وضعیِ حق مطالبه شد. در این نوشتار سعی شده است تا با روشی توصیفی- تحلیلی، اقسامِ متعلقِ تعهد در تعهدات قراردادی شناسایی و جریان حکم تکلیفیِ محض، در هرکدام به صورت جداگانه بررسی شود. نتایج به دست آمده در حوزه تعهدات قراردادی، با توجه به مبنایی بودنِ مقدمات مطروحه، قابل تعمیم به الزامات خارج از قرارداد نیز می باشد. بدون تردید فهمِ نوعِ احکام تعهدات، در شناسایی آثار آن موثر بوده و در تنقیح مرز بین حقوق اموال و حقوق تعهدات مفید خواهد بود.

Criticizing the Theory of the Commitment Rulings’ Being Injunctive in the Contractual Obligations

Although the subject “commitments’ being injunctive or situational” has been posited and investigated in the jurisprudential resources with a lot of seriousness, this aspect of the commitments has been neglected in most of the works by jurists. Important legal effects such as noninheritance in the injunctive rulings, lack of materiality of these rulings, impossibility of conveyance and/or abortion of the rights related to the injunctive rulings have caused some jurists to recently start dealing with this domain and, relying on the jurisprudents’ verdicts, conclude that injunctive rulings exist in the laws of Iran. The authors have investigated the nature and effects of the injunctive rulings and analyzed the reasons presented by the proponents and opponents of the existence of the injunctive rulings in the laws of commitments and concluded that there is no purely injunctive ruling in many questioned examples, including the contractual obligations and extra contractual requirements and one can believe in the existence of the situational ruling for demand right at least for the obligee. The present study uses a descriptiveanalytical method to identify the various kinds of commitments in the contractual obligations and to investigate the course of purely injunctive ruling in each of them separately. Considering the fundamentality of the proposed introductions, the results obtained in the area of the contractual commitments can be also generalized to the extra contractual requirements, as well. Undoubtedly, the understanding of the type of the commitments’ rulings is effective in the identification of their effects and also useful in delimiting the laws of properties and laws of commitments.