واکاوی و نقد راه‌کارهای رفع تعارض بین روایات در مبحث «صلاه الناسی فی النجس»

یکی از انواع صورت‌های مساله «نماز در لباس یا بدن نجس» آن است که مکلف از روی فراموشی در (لباس یا بدن) نجس نماز بخواند و بعد از اتمام، ملتفت شود، که در آن سه نظریه مطرح است و علّت اصلی اختلاف، تعارض روایات می‌باشد. در این جستار به سبک مساله محور، با روش کتابخانه ای و به صورت توصیفی تحلیلی، به راه‌کارهایی که برای حل این تعارض بیان شده، اشاره کرده و به بررسی و نقد آن‌ها پرداخته‌ایم؛ جمع بین این روایات به این صورت است که اگر مکلّف در عروض نسیان کوتاهی کرده، نماز باطل است و اگر با کمال تحفظ و اهتمام، نسیان بر او عارض شده، اعاده ندارد؛ دلیل بر این جمع آن است که: اوّلاً امام صادق «علیه‌السّلام» در روایت سماعه حکم به اعاده را معلل به عقوبت فرموده‌اند و اعاده به خاطر عقوبت زمانی معنا دارد که فراموشی به جهت مسامحه باشد؛ ثانیاً کلمه «فضیعت» در صحیحه محمّد بن مسلم اشاره به عدم اهتمام مکلف دارد زیرا در صورت توجّه مکلف، این تعبیر معنا نمی‌داشت.

Analysis of Solutions to the Contradictions among Hadiths concerning the Subject of the Forgetful Person’s Prayer in the Unclean

One aspect of praying in an unclean cloth or body is that a person prays in an unclean (cloth or body) forgetfully and remember after completion. In this case, there are three theories and the main cause of the difference is the contradictions of hadiths. In this research, we have pointed out solutions stated for resolving this contradiction in the library method and in a descriptiveanalytical way, in a problemoriented style, and have dealt with studying and criticizing them. The removal of contradictions is in a way that if the forgetful person is responsible in forgetting and has been negligent, his prayer is void, but if his forgetfulness appeared with his fullest observation and attempt, his prayer is accepted and there is no need to repeat it; the reason for this result is that: firstly, Imam Sadiq (P.B.U.H.), in the Sama’a hadith has said that the restitution of prayer is caused as a punishment and it is meaningful when forgetfulness is due to irresponsibility; secondly, the word then you wasted in the valid narration of Muhammad Ibn Muslim points to the lack of effort of the person; it is clear that in case of his full attention the word waste is meaningless.