عدالت ترمیمی، بایستگی و ضرورت حاکمیت آن در حوزه خانواده با تکیه بر مبانی فقهی

عدالت ترمیمی بعنوان نظریه جدید حقوق کیفری در پی جبران خسارات وارده بر بزده دیده، ترمیم رابطه بین بزهکار و بزه دیده، اصلاح و بازپذیری بزهکار و تامین مصالح جامعه محلی متاثر از جرم است. ماهیت فرایند مذکور از یک‌سو و اقتضای ذاتی محیط خانواده از دیگر سو، ضرورت حاکمیت عدالت ترمیمی بر روابط خانوادگی به جای عدالت انتقامی و سزادهی را امری غیرقابل انکار می نماید. اسلام نیز احکام خود را بر پایه ی ترمیم و اصلاح روابط حاکم بر خانواده قرار داده است و توصیه به تشکیل محکمه خانوادگی، صلح، احسان و عفو و... مبین انطباق آموزه های مذکور با شاخص های فرایند عدالت ترمیمی است و نکته غیرقابل اغماض این است که عمده مبانی و مستندات فقهی مورد استفاده جهت اثبات حجیت و اعتبار فرایند عدالت ترمیمی به‌طور عام نیز، مربوط به روابط درون خانواده است که قدر متیقن، بایستگی و ضرورت بکارگیری آن را در حیطه خانواده، نمایان می‌سازد. نتیجه این نگرش می تواند مسائل خانواده را از حوزه حقوق کیفری خارج و قانون گذار را متقاعد سازد که در برخورد با ناهنجاری ها در حوزه خانواده راهکارهای مدنی و مبتنی بر صلح، ترمیم و گذشت را جایگزین کیفر و مجازات و تعزیر سازد.

Restorative Justice and the Necessity of Its Use in the Family, Relying on Jurisprudential Foundations

As a new theory in criminal justice, restorative justice pursues the goals of compensating the damages inflicted on the victims, restoring the relationship between the offenders and victims, correction and rehabilitation of offenders, and securing the interests of the local communities affected by crimes. The essence of the mentioned process on the one hand and the intrinsic necessities of family environments on the other altogether make it essential to cover family relationships with restorative justice instead of penal justice. In addition, Islam too has based its precepts on restoration and correction of family relationships. In fact, advising to form familial courts, and to establish peace, kindness, and forgiveness point to the consistence between the mentioned lessons and the indices of restorative justice. And the important point is that the main sources of jurisprudential documents used to prove the credibility of the process of restorative justice in general relate to the relationships within the family, which highlights the necessity of using it within the family. The outcome of adoption of such a perspective can help remove familial issues from the domain of criminal justice, while also convincing the legislators to replace punishment with peacebased and civil solutions in the face of familial anomalies.