بازکاوی فقهی حقوقی آراء وحدت رویه 708 و 718 در پرتو ادلّه مشروعیت حق حبس زوجه

براساس فقه و قانون مدنی، زوجه می‌تواند تا دریافت مهریه از تمکین در ‌برابر زوج امتناع ورزد، که اصطلاحا حق حبس نامیده می‌شود. ادلّه اثبات مشروعیت حق حبس توسط برخی فقها مورد تردید و ردّ قرار گرفته‌است. با فرض پذیرش آن، باید به قلمرو تمکین توجه کرد. واژه «وظایف» در ماده «1085» ق.م. را ناظر بر تمکین خاص یعنی زناشویی و نه سایر استمتاعات یا اطاعت زوجه از زوج در اموری مثل اقامت در منزل شوهر می‌دانند. شگفت آن‌که رای وحدت رویه 718 محدوده تمکین را به مطلق وظایف گسترش داده است که حاصل آن جواز امتناع زوجه حتی در اموری مثل سکونت در منزل زوج است. این رای در کنار رای 708 که با وجود عسر زوج، تقسیط را مسقط حق حبس نمی‌داند، زوج را در تنگنا قرار می‌دهد، چرا که زوجه می‌تواند با بالا‌بودن مهریه و طولانی‌شدن زمان تقسیط، سال‌های طولانی تمکین نکند و نفقه دریافت کند. پذیرش دیدگاه اکثر فقها و حقوقدانان که قلمرو اعمال حق حبس زوجه را تمکین خاص می‌دانند و نیز توجه به آراء فقهای متاخر در زمینه اعسار زوج و سقوط حق حبس در پی تقسیط مهریه، می‌تواند اثرات منفی اعمال حق حبس را کمتر کند.

Juridical and Legal Analysis of 708 and 718 Procedural Unity Votes in Light of the Legality of Lien

According to lien the wife (zawja) can refuse to fulfill her duties toward her husband, so long as she has not received her marriage portion (dower). It is based on verses, traditions, and the similarity of marriage contract and commutative contracts. Nevertheless the legality of lien is controversial. Supposing that it is legitimate, the domain of lien is important. Most of the jurisconsults believe that the domain of this right is wedlock. So the wife must obey her husband, and exceptionally she is allowed not to obey him in wedlock in order to receive her dower. Unfortunately, 718 procedural unity vote has developed the domain of lien which causes wife not to obey her husband at all and deserve alimony at the same time. On the other hand, 708 procedural unity vote says that the installment of the dower does not affect the lien. The viewpoint of the majority and paying attention to the husband’s hardship for delivery of the dower to his wife,  result in the observance of the rights of the married couple and also the right of the husband for continuation of family life.