بررسی و تحلیل تحولات نظام شهری استان تهران طی سال های 1355 تا 1385

نظام شهری عبارت است از مجموعه ای از شهرک ها و شهرهای وابسته به یک دیگر که ساختار نظام سکونت گاه های شهری را در یک منطقه یا کشور به وجود می آورند. از مهم ترین مباحث در چنین نظامی، چگونگی توزیع فضایی جمعیت است لذا بررسی وضعیت توزیع فضایی شهرها و روند آن در قالب نظام شهری امکان پذیر است. پس از مطالعه منابع داخلی و خارجی همچنین بررسی و تحلیل نتایج سرشماری های 4 دهه اخیر در پایگاه سیستم اطلاعات جغرافیایی نتایج پژوهش بیانگر این است که نظام شهری استان تهران دارای دو خصیصه عمده می باشد: خصیصه اول رشد سریع جمعیت شهری تهران و تبدیل آن به یک کلان شهر منطقه ای- ملی است که در حدود 64درصد جمعیت شهری استان تهران را در خود جای داده است. چنین فرآیندی به دنبال خود پدیده «بزرگ سری» یا «نخست شهری» را به دنبال داشته است. خصیصه دوم افزایش جمعیت شهرها در کل و تمایل آنها در صعود به رده های بالاست. در مجموع آنچه بیش از همه در منحنی ها مشهود است کشیدگی راس منحنی طی سال های 85- 1355 است که در نتیجه افزایش میزان جمعیت می باشد و خود بیانگر برتری و نخست شهری تهران در نظام شهری ملی و منطقه ای است به طوری که شهر تهران در سال 1385، 62/5 برابر دومین شهر(کرج)، 81/21 برابر شهر سوم (اسلامشهر) و 77/4586 برابر آخرین شهر استان(ارجمند) بزرگتر است که اختلاف زیادی را از لحاظ جمعیتی نشان می دهد.