تبیین تاثیر فضای حیاتی بر امنیت منطقه‌ای (مطالعه موردی کشور عراق)

فضای حیاتی به بخشی از محیط جغرافیایی گفته می شود که بقا، حیات و توسعه کشورها تابع آن است. چنانچه فضای حیاتی کشورها با مخاطره مواجه گردد کارکردها و عملکردهای آن با چالش مواجه شده و تدام آن شکل گیری بحران را در پی دارد. فضای حیاتی شامل فضاهایی است که برای بقا کشور از اهمیت برخوردار است. این فضا ممکن است اقتصادی، ارتباطی، انسانی، فرهنگی و یا سایر موارد باشد. در ارتباط با فضای حیاتی ارتباطی و دسترسی، کشورهایی در جهان وجود دارند که فضای حیاتی آنها محدود بوده و این فضای حیاتی از حساسیت برای آنها برخوردار است. یکی از کشورهای مزبور، عراق است که برای دسترسی به مناطق و سایر سیستم های جهانی از خلیج فارس، فضای حیاتی محدودی را در جنوب شرق خود دارد. این فضا برای کشور عراق از حساسیت برخوردار بوده و سرنوشت و آینده آن تابع دسترسی و حفظ آن در این بخش است. منازعات این کشور با ایران و کویت که باعث شکل گیری دو جنگ منطقه ای و ورود کشورهای مداخله گر خارجی به منازعات مربوطه بوده ناشی از رهایی از این فشار صورت گرفته است. لذا امنیت منطقه ای در جنوب غرب آسیا تابع فضای حیاتی عراق در جنوب شرق آن است. این پژوهش با مد نظر قرار دادن تاثیر فضای حیاتی عراق بر امنیت منطقه ای به بررسی منازعات شکل گرفته متاثر از آن پرداخته است. روش گردآوری داده ها و اطلاعات مربوطه، کتابخانه ای و اسنادی و مراجعه به مراکز و نهادهای مربوطه است. شیوه تجزیه و تحلیل داده ها توصیفی- تحلیلی است. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد که دسترسی محدود عراق به فضای حیاتی باعث افزایش تنش و منازعات منطقه ای شده و امنیت منطقه را با مخاطره مواجه ساخته است. چنانچه دسترسی عراق به فضای حیاتی موجود پایدار باشد و راهکارهای مناسبی در این زمینه بوسیله ایران و کویت برنامه ریزی گردد امنیت منطقه ای ناشی از این پدیده پایدار خواهد بود.