تحلیل حقوقی قرارداد بیع متقابل در بهره‌برداری از مناطق نفت و گاز دریای خزر با تاکید بر حفظ تمامیت ارضی ایران

پیش‌بینی‌های اولیه در مورد سهم ایران از نفت خزر 20 میلیارد بشکه است که در میادین نفتی سردار جنگل، چالوس، نورو رویان، رامسر و رودسر و چند منبع دیگر واقع است. قراردادهای مختلفی برای بهره‌برداری از میادین نفتی منعقد می‌شود که عبارت‌اند از: قراردادهای امتیازی، قراردادهای مشارکتی و قراردادهای بیع متقابل. سوال اصلی مقاله این است که نقاط قوت و ضعف قرارداد بیع متقابل از نظر حقوقی در بهره‌برداری از مناطق نفت و گاز دریای خزر کدامند؟ علاوه بر این سوال اصلی سوالات فرعی دیگری نیز در این مقاله مطرح می‌شود از جمله اینکه منابع انرژی ایران در دریای خزر چه میزان است؟ و تاریخچه و انواع قراردادهای نفتی کدامند؟ با توجه به محدودیت‌های موجود در قوانین و نیز اصول 44 و 45 قانون اساسی که هر گونه قرارداد مشارکت را که منجر به مالکیت خارجیان بر منابع و نیز مالکیت نفت استحصالی بر سر چاه را ممنوع اعلام کرده و تنها خرید خدمت برای اکتشاف توسعه و تولید را مجاز دانسته است مکانیسم بیع متقابل مورد توجه قرار گرفته است و بر این اساس قرارداد طرح‌های فوق الذکر بر اساس تسهیلات مندرج در قانون برنامه دوم و سوم توسعه و قوانین بودجه های سال ١٣٧٧ تا سال ١٣٨٣ منعقد شده است. از زمان انعقاد اولین قرارداد در سال 1373 تاکنون صنعت نفت و گاز جمهوری اسلامی ایران  در پروژه‌های بالادستی نفت و گاز، نسل سوم این نوع قراردادها را در دستور کار خود قرار داده است. با توجه به این مقدمه در مقاله با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و نیز مقالات علمی و پژوهشی و نیز استاد بالادستی سعی خواهد شد نقاط قوت و ضعف قرارداد بیع متقابل از نظر حقوقی در بهره‌برداری از مناطق نفت و گاز دریای خزر با تاکید بر حفظ تمامیت ارضی ایران تحلیل و تبیین گردد.