نقادی و بازسازی نظریۀ سارا لانگه دربارۀ شاخص‌های توانمندسازی زنانِ سرپرستِ خانوار

در این مقاله، مسئلۀ «توانمندسازی زنانِ سرپرستِ خانوار» از زاویۀ ترمیم و اصلاحِ شاخص‌های معطوف به ارزیابی عملکرد نهادهایی که موظف به توانمندسازی هستند، مطالعه شده است. در همین راستا «نظریۀ سارا لانگه» به سبب اینکه «غنی‌تر» و «شناخته شده‌تر» از سایر نظریه‌هاست، انتخاب گردیده و پس از «توصیف» شاخص‌هایی که در آن مطرح شده، مورد «نقادی» قرار گرفته است؛ به‌گونه‌ای که نگارندگان کوشیده‌اند تا براساس تجربه‌ها و مشاهدات شغلی خویش از خلا و نیازهای زنانِ سرپرستِ خانوار در جامعۀ کنونیِ ایران، «نقص‌ها» و «کژی‌ها»ی شاخص‌های مندرج در این نظریه را بیابند. در مرحلۀ بعدی، از نظریۀ لانگه عبور شده تا از متن این مباحث سلبی و ایجابی، شاخص‌هایی «کارآمد» و «بومی» برای سنجش عملکرد نهادهای حامی، طراحی و تعریف شوند. این مرحله را، هم می‌توان «بازسازی نظریۀ لانگه» قلمداد کرد، و هم می‌توان آن را «شاخص‌سازی مستقل و متفاوت» شمرد که البته تا حدّی در امتداد نظریۀ لانگه است. این شاخص‌ها در مقایسه با شاخص‌های لانگه، از لحاظ ضریب جامعیت، «چندبُعدی‌نگر» هستند، و از لحاظ انطباق با شرایط خاصِ فرهنگیِ ما، «بومی» و «محلّی» به شمار می‌آیند. داده‌های این مقاله با تکیه بر روش‌های «تحلیل اسنادی» و «مشاهدۀ مستقیم» گردآوری شده‌اند، و آنگاه شاخص‌های موجود مورد نقد و بررسی قرار گرفته و در نهایت شاخص‌های مطلوب ارائه شده است. بدین ترتیب، مفهوم توانمندسازی زنان سرپرست خانوار به پنج بُعد تقسیم و سپس برای هر بُعد، تعدای شاخصِ عینی و عملیاتی تعیین شده است.