مروری بر عوامل موثر در تغییر ارزش‌ها در جامعه دینی

امتیاز جامعه انسانی بر سایر جاندارانِ دارای زیست جمعی، در فرهنگی بودن آن است. هنجارهای فرهنگی به مثابه قواعد رفتار و با ابتنا بر ارزش‌های اجتماعی و دینی، سامان‌بخش رفتارهای جمعی‌اند که نتیجه‌ تبعیت از آنها در جامعه، همنوایی اجتماعی است. پذیرش تغییرات در بخش فرهنگ مادی و ارزش‌های برخاسته از آن، غالباً با موافقت سریع عمومی همراه است؛ ولی پذیرش تغییرات در بخش فرهنگ معنوی با کندی و عدم همراهی عمومی مواجه می‌شود. دگرگونی در ارزش‌ها، موجب بروز تغییرات در رفتار افراد جامعه می‌شود. هدف در این مقاله، بررسی این مساله است که برخی از مهم‌ترین عوامل موثر در تغییر ارزش‌ها در جامعه دینی شناسایی شوند. روش پژوهش با استناد به منابع دینی و علمی، با رویکردی نظری تحلیلی دنبال شده است. مجموعه‌ای از عواملِ زمینه‌سازِ تغییرِ در ارزش‌ها، رویکرد افراد جامعه را در پایبندی به ارزش‌های اجتماعی و دینی تحت‌الشعاع قرار می‌دهند. برخی از مهم‌ترین این عوامل عبارتند از: بازیچه‌شدن دین، برخورد گزینشی با ارزش‌ها و عناصر دینی، ناسازگاری میان عمل و ادعای مدعیان دینداری، عدم رعایت اصول رفتاری در دعوت به دین، ناتوانی در تامین نیازمندی‌های ضروری عمومی در جامعه دینی و... .