بازخوانی مبانی و پیامدهای «عرفان اجتماعی» براساس منطق اسفار اربعه عرفانی

این مقاله درصدد روشن‎تر نمودن مبانی و نحوه ظهور «عرفان اجتماعی» براساس منطق اسفار اربعه عرفانی است. برای این کار ابتدا گزارشی کوتاه از معنای اسفار اربعه ارائه و سپس با روشی تحلیلی−فلسفی و نه تاریخی رابطه منازل این منطق سلوکی با حیات اجتماعی بررسی می‎شود. وجه اهمیت این پژوهش نیز بررسی نحوه تلاقی دو حوزه موضوعی مهم و سابقه‎دار در سنت اسلامی یعنی عرفان و اجتماع است.نتیجه پژوهش آن ا‎ست که عرفان اجتماعی به‎جز در سفر دوم −که کثرت در حجاب می‎رود− در سفر‎های اول و سوم و چهارم از منطق اسفار اربعه می‎تواند ظهور و بروز تامی یابد؛ بلکه فراتر از یک امکان، اساساً منطق سفر سوم و چهارم از اسفار اربعه عرفانی مبنای اصلی عرفان اجتماعی است؛ زیرا این منطق نشان می‎دهد تا هنگامی که سالک مجدداً از موطن وحدت به کثرت بازنگردد و به مقام جمع میان وحدت و کثرت راه نیابد به عرفان کامل توحیدی احدی راه نیافته است و سلوک عرفانی او ناقص است. همچنین، مبانی و پیامدهای عرفان اجتماعی در سفر اول نیز به تفصیل بررسی و نشان داده شده است که پیمودن سفر اول در ذیل ولایت اجتماعی یک ولی الهی موجب ارتقاء کمی و کیفی و سرعت سلوک توحیدی می‎شود.

reviewing the principles and consequences of social mysticism based on the logic of the four mystical journeys

this article aims to clarify the foundations and the way of emergence of social mysticism based on the logic of mystical journeys. for this purpose, first a short report on the meaning of asfar arbaah is presented, and then the relationship between the homes of this seleucid logic and social life has been investigated with an analytical-philosophical and not historical method. the importance of this research is to investigate the intersection of two important and historical subject areas in the islamic tradition, that is, mysticism and societyand the result of this research is that social mysticism can fully appear in the first, third, and fourth journeys of the logic of arbaah journeys, except in the second journey - where plurality is veiled. rather, beyond a possibility, basically the logic of the third and fourth journeys of the mystic four-fold journey is the main basis of social mysticism. because this logic shows that as long as the seeker does not return from the homeland of unity to multiplicity, and does not reach the place of unity between unity and multiplicity, he has not reached the complete mysticism of monotheism, and his mystical path is incomplete, in addition to the foundations and consequences of social mysticism in the first journey has been investigated in detail and it has been shown that traveling the first journey under the social guardianship of a divine guardian leads to quantitative and qualitative improvement and the speed of monotheistic conduct.