مولفه‌های روشنفکری در اندیشه اجتماعی سیدجمال‌الدین اسد‌آبادی

این مقاله درصدد است تا علاوه بر بررسی آرا و اندیشه‌های اجتماعی سیدجمال‌الدین اسدآبادی، ثابت کند که وی به عنوان یکی از پیشگامان جریان روشنفکری در میان حوزویان بوده است؛ ایشان نسبت به ایدیولوژی‌ها، نهضت‌ها، مکاتب فلسفی غرب، جغرافیای جهان و دگرگونی‌های اجتماعی جهان معاصر خود شناخت خوبی داشته و درباره آنها از دیدگاه یک عالم اسلامی روشنفکر ابراز عقیده کرده است. پس می‌توان مولفه‌ها و شاخص‌های اصلی روشنفکری وی را چنین برشمرد: اصلاح‌گرایی در اندیشه و معرفت دینی، توجه به اجتهاد، توسعه جهانی، تقریب مذاهب اسلامی، تجدد‌گرایی، تکامل‌گرایی اجتماعی، ملی‌گرایی، قانون‌گرایی، باور به آزادی اجتماعی، نگرش انتقادی به وضع موجود و عقل‌گروی.