دین و دینداری در اندیشه شهید مطهری(ره)

بحث دین از دیرباز مورد توجه نحله‌های فکری گوناگون بوده و هرکدام به‌گونه‌ای آن را مورد توجه قرار داده و به چالش کشیده‌اند؛ با همه این برخوردها همواره دین و نمودهای آن، در همه جوامع، از ابتدایی گرفته تا پیشرفته، به شیوه‌های مختلفی به حیات خود ادامه داده و امکان حذف آن از صحنه زندگی اجتماعی بشر وجود نداشته است. این فراز و فرود دین حاکی از این است که نیاز بشر به دین اصیل و فارغ از قراردادهای اجتماعی و اعتباری است. شهید مطهری با طرح ادعاهای تعدادی از اندیشمندان در خصوص منشا دین و پاسخ به آنها، نظریه فطرت را مطرح می‌کند، و بر همین اساس رویگردانی افراد و حتی برخی از جوامع را از دین، منطبق بر ندای فطرت می‌داند که در طول تاریخ کسانی به نام دین، برخلاف فطرت انسان‌ها رفتار کرده‌اند و درواقع عدم اعتقاد به آموزه‌های دینی متاثر از رفتارهای فطرت‌گریز انسان‌ها بوده و نه برخاسته از احساس بی‌نیازی بشر به دین.از مجموع آثار ایشان درباره دین و دینداری می‌توان معیارهایی را برای کمال دینداری افراد در جامعه بیان کرد که اهم آنها عبارت‌اند از:1. توامان دانستن دنیا و آخرت؛ به گونه‌ای که التزام به دین و هنجارهای دینی مستلزم رویگردانی از دنیا نشود؛ درواقع هیچ ناسازگاری میان آخرت‌گرایی و علاقه به دنیا، وجود ندارد و دلبستگی به دنیا و امور مادی است که مورد مذمت واقع شده.2. قایل بودن به آمیختگی علم و دین؛ یعنی دیندار واقعی کسی است که علم و دین را همانند دو بالی بداند که او را به سوی کمال مطلق که همانا خداوند است رهنمون می‌سازد و نه اینکه میان آن دو تعارضی تصور نماید؛3. ملازمت دینداری با مسولیت اجتماعی؛ به اینکه انفکاک میان دین و احساس مسیولیت اجتماعی ناممکن است و دینِ منهای پذیرش مسیولیت در قبال خداوند و مخلوقات او، دینِ منهای دین است.4. توجه به انسان‌ها از مسیر توجه به خداوند؛ درواقع انسان موحد عمل خالصانه‌اش را برای خداوند از طریق خدمت به بندگان او محقق می‌بیند.