همزیستی اخلاقی همسایگان؛ یک راهکار اسلامی برای کاهش بی‌تفاوتی اجتماعی

بی‌تفاوتی اجتماعی، یکی از عناصر نامطلوب فرهنگ جامعۀ مُدرن است که از منظر جامعه‌شناختی، یکی از مهم‌ترین ناهنجاری‌ها و از جمله موانع بزرگ در برابر توسعۀ ارتباطات انسانی قلمداد شده است و امروزه دامنۀ آن به تعاملات همسایگان در محله‌ها و مجتمع‌های آپارتمانی نیز رسیده است. کاهش بی‌تفاوتی و یا دست‌کم، پیشگیری از گسترش دامنۀ آن، افزون بر وضع قوانین حقوقیِ کارآمد، نیازمند به راهبردها و راهکارهای اخلاقی است. از این‌رو هدف نوشتۀ پیش رو، ارائۀ پیشنهادی کاربردی براساس رهیافت اسلامی جهت کاهش بی‌تفاوتی اجتماعی در جامعه است. پژوهش حاضر، با روش اسنادی و رویکرد توصیفی−تحلیلی ضمن بیان دیدگاه آموزه‌های اسلامی دربارۀ بی‌تفاوتی، به تبیین ضرورت همزیستی اخلاقی همسایگان در روابط روزمره و بررسی ظرفیت‌های آن در پیشگیری و رفع عارضۀ بی‌تفاوتی اجتماعی می‌پردازد و بر این نتیجه تاکید دارد که؛ حضور اخلاق اسلامی در روابط همسایگان با یکدیگر می‌تواند متغیرهای موثر بر بی‌تفاوتی اجتماعی از قبیل: گسترش کُنِش‌های مبتنی بر فردگرایی افراطی و خودخواهانه، محاسبۀ افراطی هزینه−پاداش، فقدان درونی‌سازی مسئولیت‌پذیری را کاهش داده و به تدریج آنها را از میان بردارد.

The Moral Coexistence of Neighbors: An Islamic Solution for Social Indifference

Social indifference is one of the unwanted aspects of modern society. Sociologically, it is a main form of anomaly and a barrier to the improvement of human relationships that has influenced neighbors’ relationships in community level. Reducing social indifference or, at least, preventing the extension of its scope, other than legal measures, requires moral solutions. Consequently, the present essay aims at introducing a functional solution based on Islamic approaches for reducing social indifference. Here, documentary method and descriptive, analytical approach are adopted to present the Islamic view toward social indifference, and to highlight the necessity of moral coexistence among neighbors in everyday relationships, and finally to understand its capacities in preventing or reducing social indifference. The findings indicate that the presence of Islamic morality in neighbors’ relationships can prevent from, reduce, and eliminate variables that result in social indifference such as: radical individualist/egoistic behaviors, radical emphasis on reward-cost equation, and the absence of internalizing responsibility