بازتاب اوضاع اجتماعی عصر قبل از حملۀ مغول در شعر انوری وتطبیق آن با سقوط حکومت اسلامی اندلس

آسیب‌شناسی اجتماعی عبارت از مطالعه و شناخت ریشه بی‌نظمی‌های اجتماعی است که باعث یک نوع بی‌نظمی و عدم تعادل در سیستم اجتماعی می‌شود و نگرانی نخبگان سیاسی و علمی جامعه را موجب می‌شود. انواع آسیب‌های اجتماعی در تمام جوامع سنتی و مدرن ظهور و بروز می‌یابد و علل و عوامل متعدد و متنوعی باعث رخداد آن می‌شود. بررسی مکتوبات و ادبیات جامعه ایران نیز موید این موضوع است. دیوان اشعار انوری به‌عنوان یکی از منابع مهم که مسائل اجتماعی عصر خود را منعکس کرده است از این قاعده مستثنی نیست. برای شناخت انواع و علل آسیب‌های اجتماعی عصر قبل از حملۀ مغول دیوان انوری با استفاده از روش پژوهش توصیفی و تکنیک کتابخانه‌ای و مراجعه به اسناد و مراجع معتبر شواهدی را به دست آورده است که نشان می‌دهد. اول اینکه، مسائل اجتماعی چون قتل و غارت، عدم امنیت جانی و مالی، باده‌نوشی مفرط، غلام‌بارگی و همجنس‌بازی، تحقیر زن، حرص و طمع، عیش و نوش و ریخت پاش زیاد، شکم‌بارگی و خوشگذرانی، خساست طبع، رباخوری، تملق‌گویی و هجوپردازی، انحطاط اخلاقی، بی‌اعتمادی اجتماعی و جنگ داخلی و خونریزی در عصر انوری شایع بوده است؛ دوم اینکه، این مسائل ریشه در عوامل سیاسی داخلی و خارجی دارد؛ سوم اینکه، اتحاد فقها و حکام به‌عنوان نخبگان جامعه در شیوع مسائل اجتماعی نقش مهمی دارد. و بالاخره اول طبقه حاکم مرتکب انحرافات می‌شوند و بنابر قاعده «الناس علی دین ملوکهم» مردم نیز از آنها تبعیت می‌کنند در نتیجه جامعه دچار انحطاط شده و در معرض فروپاشی قرار می‌گیرد.

The Reflection of the Social Conditions before the Mongol Invasion in the Anwari’s Poetry and Comparing it to the Era of the Fall of the Islamic State of Andalusia

Social pathology is the study and identification of the roots for social disorders leading to some non-equilibrium in social system and causing the political and scientific elites to be worried. A variety of social harms arises in all traditional and modern societies, with numerous causes. An investigation of the writings and the literature of the Iranian society supports this idea. The collection of the Anwari’s poems as an important source reflecting the social issues of his era is no exception. To know various social harms and their causes before Mongol invasion, we have used a descriptive research method and library sources in studying the Anwari’s collection of poems to show that, firstly, social issues such as murder and plunder, no security, carousing, slavery and homosexuality, disdaining women, greed, dissipation and extravagance, free-living and hedonism, miserliness, usury, flattery and lampoonery, moral decline, social distrust and civil wars, and bloodshed have been common in the Anwari’s time. Secondly, these issues have their roots in domestic and foreign political factors. Thirdly, the union among jurists and rulers as the elites has an important role in spread of social issues. And finally, initially the ruling caste indulge in deviation and people follow them according to the principle that says “people are following their rulers’ religion”. As a result, the society decline and would be subject to breakup.