دیدگاه نهج‌البلاغه درباره نابرابری و طبقات اجتماعی و مقایسه آن با نظریه کارل مارکس

در تبیین، نابرابری و طبقات اجتماعی دیدگاه‌های متفاوتی با رویکرد‌های  گوناگون وجود دارد. مارکس به‌عنوان جامعه‌شناس تضادگرا، بیشترین سهم را در ارائه مفهوم طبقه اجتماعی دارد. با توجه به اینکه در نهج‌البلاغه از این مقوله صحبت شده است در تحقیق  حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش بودیم که آیا مفهوم طبقه و طبقات در نهج‌البلاغه با آنچه مارکس مطرح کرده یکسان است یا تفاوت دارد؟ در پژوهش حاضر که با روش استنطاقی به صورت تحلیل محتوا صورت گرفته به این نتیجه دست یافتیم که مفهوم طبقه و طبقات اجتماعی در نهج‌البلاغه برخلاف آنچه مارکس قائل است، با معیار میزان دارا بودن ابزار تولید و ثروت معنا نمی‌شود؛ بلکه «طبقات اجتماعی» از نگاه نهج‌البلاغه اشاره دارد به منزلت، موقعیت و جایگاه اجتماعی افراد؛ چیزی که جامعه‌شناسان به آن «پایگاه اجتماعی» می‌گویند. میان مارکس و نهج‌البلاغه از حیث اصل وجود نابرابری و طبقات اجتماعی در جامعه اشتراک وجود دارد؛ اما از جهت علت پدیداری آن، دیدگاه‌ها متفاوت است.

The Nahj al-Balagha’s View of Inequality and Social Classes in Comparison with Karl Marx’s Theory

In explaining inequality and social classes, there are different perspectives with different approaches. Marx, as a conflict sociologist, has the greatest contribution in presenting the concept of social class. Given that this phenomenon has been deal with in Nahjul-Balagha, we sought, in this research, to answer the question of whether the concept of class and classes in Nahjul-Balagha is the same as or different from what Marx proposed. In the present study, using content analysis as an inference method, we came to the conclusion that the concept of class and social classes in Nahjul-Balagha, unlike Marx’s view, is not based on the means of production and wealth. Rather, it refers to the individuals’ social status and conditions – what the sociologists call “social base”. The common point between Nahjul-Balagha and Marx’s theory is the idea of inequality and social classes. However, there is a difference between them as to what produced inequality and social classes.