تحلیل فرهنگی نسبت میان زیارت و عرفی‎گرایی در جامعه معاصر ایران مطالعه مردم‎نگارانه زیارت امام رضا (ع) از منظر انسان‎شناسی

زیارت به‌عنوان یکی از شاخصه‎ها و به نوعی بروز و تجلی عملی دین‎ورزی در تمامی جوامع قابل مطالعه است. این کنش در ایران در گذر از تجربه تجدد تغییرات نه ماهوی، بلکه عینی (ابجکتیو) داشته است. زیارت در ایران در گذر تجدد تغییراتی را تجربه کرده است که این کنش را از حالتی همگن و متوازن به کنشی ناهمگن و نامتوازن تبدیل کرده است. ایجاد سنخ‎هایی متنوع و متکثر در سبک زیارت ایرانی گواه بر تغییر و به نوعی پیامد تجربه تجدد است. ما در این مقاله درصدد شناخت و فهم عناصر ناهمگن (شناخت سنخ‎ها) در کنش زیارت با تمرکز بر تنوع به وجود آمده در پی تجدد و در نهایت عرفی‎گرایی هستیم. به بیان دیگر با نسبت‎یابی کنش زیارت امام رض (ع) با تجدد و در نهایت عناصر مترتب بر آن همچون عرفی شدن در ایران معاصر، انواع سنخ‌های به وجود آمده در بستر کنش زیارت در حرم مطهر امام رضاg را بررسی و دسته‎بندی کنیم. صورت‌بندی ارائه شده در قالب انواع سنخ‎های زیارتی به زیارت آیین‎مدار، دورادور، زنانه، کلان‎شهری و سیاسی اختصاص داده شده است. رویکرد روشی اتخاذ شده در این مقاله، کیفی و با تکیه بر دیدگاه‎های مردم‎نگاری است. داده‎های تحقیق نیز از منابع گوناگون همچون دل‎نوشته‎های زائران، عریضه‎ها و سفرنامه‎ها، مصاحبه‌ها، مشاهدات، خودمردم‎نگاری و دیگر منابع کمی و کیفی حاصل شده است.

The Cultural Analysis of the Relationship between Pilgrimage and Secularism in the Contemporary Iranian Society: An Ethnographic Study of the Imam Reza’s Pilgrimage from an Anthropological Perspective

Pilgrimage as one of the characteristics and the somewhat practical manifestation of religiosity can be studied in all societies. In the course of the experience of modernity, this action in Iran has encountered changes which have not been substantive, but objective.Pilgrimage in Iran has experienced changes in the course of modernity which have transformed this action from a homogeneous and balanced state to a heterogeneous and unbalanced one. The development of various and numerous types of Iranian pilgrimage style indicates change and consequence of the experience of modernity.This study seeks to recognize and understand the heterogeneous elements (recognition of types) in the pilgrimage through focus on the varieties developed by modernity and secularism. In other words, after relating the pilgrimage of Imam Reza (as) to modernity and its elements such as secularization in contemporary Iran, it is necessary to examine and categorize the different kinds of types developed in the context of the pilgrimage in the Holy Shrine of Imam Reza (as). The formulation presented in the form of various types of pilgrimage is dedicated to ritualistic, distance, feminine, metropolitan, and political pilgrimage. The methodological approach adopted in this study is qualitative with an emphasis on the ethnographic views. The collected data are also obtained from various sources such as pilgrims’ writings, petitions and travelogues, interviews, observations, auto-ethnography and other quantitative and qualitative sources.