تحلیل محتوای کتاب‎های درسی دوره ابتدایی از نظر توجه به اهداف تربیت اجتماعی نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران

هدف اصلی این پژوهش، تحلیل و بررسی کتاب‎های درسی دوره ابتدایی از نظر توجه به اهداف تربیت اجتماعی بود. روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا می باشد و جامعه آماری همه کتاب‎های درسی دوره ابتدایی منتشر شده در سال تحصیلی 1398−1399 بوده است. سه عنوان مطالعات اجتماعی، هدیه‎های آسمانی و فارسی با 15 جلد کتاب به صورت هدفمند در نمونه قرار گرفت. نتایج بیانگر این است که در دوره ابتدایی به اهداف «پرورش احترام به شخصیت افراد و مراعات حقوق آنها» با بار اطلاعاتی0.962 و ضریب اهمیت 0.092، «پرورش روحیه امر به معروف و نهی از منکر» با بار اطلاعاتی 0.944 و ضریب اهمیت 0.090 و «پرورش روحیه نظم در روابط فردی و اجتماعی» با بار اطلاعاتی 0.942 و ضریب اهمیت 0.090 بیشترین توجه مبذول شده است و به اهداف «پرورش روحیه مقاومت در برابر تبلیغات سوء» با بار اطلاعاتی 0.58 و ضریب اهمیت 0.055 و «پرورش روحیه احترام به قانون و التزام به رعایت آن» با بار اطلاعاتی 0.744 و ضریب اهمیت 0.071 توجه بسیار کمی شده است. در مجموع یافته‎های پژوهش بیانگر این است که در کتاب‎های درسی دوره ابتدایی به صورت مطلوب به اهداف تربیت اجتماعی توجه نشده است.

A Content Analysis of the Elementary School Textbooks in Terms of Paying Attention to Social Education Goals in Iran’s System of Education

The main goal in this study is an analysis and investigation of textbooks in elementary schools in terms of the concern for the goals of social education. The research method is descriptive and a content analysis type. The statistical population is composed of all textbooks of elementary school published in school year 1398-1399 SH. Three topics of Muṭāliʻāt Ijtimāī “Social Studies”, Hidyihāyi Āsimānī “Celestial Gifts” and “Farsi” composed in 15 volumes were assigned to the sample in a goal-oriented way. The findings showed that in elementary period, the most attention has been paid to the goals of “nurturing respect for individuals and observing their rights” (0.962 information load and 0.092 significance factor), “nurturing the spirit of enjoining good and forbidding evil” (0.944 information load and 0.090 significance factor), “nurturing the spirit of order in individual and social relations” (0.942 information load and significance factor 0.090). Besides, less attention has been paid to the goals of “nurturing the spirit of resistance against malicious propaganda” (information load 0.58 and significance factor 0.055), and “nurturing the spirit of respect for law and observing it” (information load 0.744 and significance factor 0.071). Altogether, the findings show that no sufficient attention has been paid to the goals of social education in the elementary school textbooks.