مولّفه‎های ارتباطات همسایگی در زندگی شهری با رویکرد اسلامی

ارتباط بین انسان‎ها اساس نظام اجتماعی و پایۀ پیشرفت جامعه است. این امر امروزه به دلیل مسائلی همچون؛ تغییرات گسترده در زیست شهری، زندگی تحمیلی در مجتمع‎های آپارتمانی، تقلید از الگوهای غربی در مدیریت شهری، و گسترش خُرده فرهنگ‎های اجتماعی، با آسیب‎های متعددی مواجه شده است. پیشگیری و رفع این‎گونه آسیب‎ها نیازمند به طراحی و ترویج الگوی ارتباطات مطلوب اجتماعی، به‎ویژه در ساحت همسایگی با دیگران است. پژوهش حاضر در این راستا با بهره‎گیری از روش تحلیل محتوای کیفی متعارف کوشیده است مولفه‎های ارتباطات همسایگی را از منابع اسلامی استخراج و تبیین نماید. بدین ترتیب که آیه‎ها و احادیث مرتبط با موضوع به روش ترکیبی (لغت‎کاوی و معناکاوی) در سه مرحله (رمزگذاری، طبقه‎بندی و انتزاع مضمون) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند که دستاورد آن، برداشت 420 مفهوم بود. سپس مفاهیم به دست آمده با بررسی بیشتر به زیرطبقات شانزده‎گانه‎ تقلیل یافتند و سپس در قالب پنج طبقه (مولفه) از جمله: «بی‎آزاری»، «تاب‎آوری (فعّال)»، «مسئولیت‎پذیری (اجتماعی)»، «مهرورزی» و «خیررسانی» دسته‎بندی گردیدند. سرانجام پس از فراوانی‎سنجیِ مولفه‎ها و شاخص‎های به دست آمده در این تحقیق، برای ارتباطات همسایگان در زندگی شهری، دو الگوی عملی در قالب‎های «پیوستاری» و «چندبُعدی» پیشنهاد گردید.

Neighborhood Relations Components in urban life with an Islamic approach

Relations between humans is the basis of the social system and the basis of society’s progress. Nowadays, it has suffered a number of damages due to issues such as widespread changes in urban life, forced living in apartment complexes, imitation of Western patterns in urban management and the spread of social micro-cultures. Preventing and removing such injuries requires designing and promoting a pattern of socially desirable Relations, especially in the neighborhood. The present study, using conventional qualitative content analysis method, has attempted to extract and explain neighborhood Relations components from Islamic sources. The verses and hadiths related to the subject were analyzed in three stages (encoding, classification and thematic abstraction), the result of which was the conception of 420 concepts. Subsequently, the concepts were further reduced to sixteen subgroups and then subdivided into five categories including: &harassment&, &resilience&, &social responsibility&, &compassion& and &beneficence&. Finally, after evaluating the components and indicators obtained in this study, two practical models in &continuum& and &multidimensional& formats were proposed for neighborhood Relations in urban life.