عوامل پایداری جامعه در نهج‌البلاغه‌

نوشتار حاضر درصدد نشان دادن عوامل پایداری جامعه در نهج‌البلاغه‌ است. برای این کار افزون‌بر تدقیق مسائل جامعه‌شناسان کلاسیک و انطباق این مسائل با مولفه‌های تعریف سازمان‌‌اجتماعی، از روش تحلیل متن و تکنیک کدگذاری‌های پی‌درپی، استفاده شد تا عوامل پایداری جامعه در نهج‌البلاغه‌، استخراج شود. مهم‌ترین یافته‌های پژوهش حاضر به این شرح‌اند: نخست اینکه توجه‌ به‌ مسئلۀ جامعه‌شناسان کلاسیک (کنت‌: استمرار تعامل، وبر:‌ تعامل‌ از حیث‌ معنای آن، دورکیم: احساس‌ پیوستگی‌، اسپنسر: پیدایش و رشد تمایزهای اجتماعی، به‌ویژه تمایز در موقعیت‌ها و نقش‌ها، مارکس‌: تمایز در پایگاه‌ اجتماعی‌) مشخص‌می‌سازد که مسائل آنان ابعاد گوناگون‌ سازمان‌‌اجتماعی بوده‌است؛ در ثانی مرور دقیق و روشمندانۀ نهج‌البلاغه نشان می‌دهد، جمع‌بندی ویژگی‌های جوامع‌ قابل‌دوام‌ و موفق‌ و مقایسه‌ با ویژگی‌های ‌جوامع‌ دچار انحطاط در کلام‌ علیg در تناسب با این ابعاد بر سه‌ امر محوری موجب‌ دوام‌ و موفقیت‌ جوامع می‌شود: 1. توحید و یکتاپرستی؛ 2. الفت‌ و همبستگی ‌زیاد و فراگیر؛ 3. عدالت‌ توزیعی و کیفری. الفت‌ و همبستگی عنصر مقوّم‌ در هر گروه‌ و سازمان اجتماعی است‌ و عدالت‌ بهترین ‌شکل‌ تنظیم‌ تمایزهاست‌ که‌ توافق‌ بر تمایزات‌ را پسندیده‌ و قابل دوام‌ می‌سازد و می‌توان‌ گفت که‌ محکمات‌ آراء جامعه‌شناسی،‌ موید نظریۀ‌‌ مستخرج‌ از نهج‌‌البلاغه‌ است.