ارزیابی عملکرد ارقام و لاین‌های پیشرفته سویا تحت تنش خشکی با استفاده از تجزیه gge بای‌پلات

ارزیابی ارقام و لاین های سویا تحت تنش خشکی به به نژادگران در شناسایی ژنوتیپ های با عملکرد بالا و پایدار کمکمی کند. در این راستا آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط نرمال و تنش خشکی در دو مکان رشت و گنبد (در چهار محیط) طرح ریزی شد. نتایج تجزیه مرکب عملکرد دانه در بوته نشان داد که اثر تنش، مکان، ژنوتیپ، اثر متقابل تنش در مکان، ژنوتیپ در تنش، ژنوتیپ در مکان و ژنوتیپ در تنش در مکان معنی دار است. در این مطالعه از روش gge بای پلات برای بررسی 121 رقم و لاین های پیشرفته سویا در چهار محیط استفاده شد. نتایج حاصل از روش بای پلات نشان داد که مولفه اول 66 و مولفه دوم 22 درصد (در مجموع 88 درصد) از کل تغییرات را توجیه نمودند که نشاندهنده اعتبار نسبتاً خوب بای پلات در توجیه تغییرات g+ge است. نتایج روش گرافیکی نشان داد که محیط های گنبد (تنش و نرمال) نسبت به محیط های رشت (تنش و نرمال) در رتبه بندی و تعیین سازگاری کاملاً متفاوت بودند. در بررسی بای پلات چندضلعی مشاهده شد که در rd (مکان رشت تحت تنش خشکی)، gn (مکان گنبد نرمال) و gd (مکان گنبد تحت تنش خشکی) ژنوتیپ 37 و 34 بیشترین عملکرد را داشتند و علاوه بر این می توان این سه محیط را به عنوان یک محیط کلان (mega-environment) در نظر گرفت. تعدادی از ژنوتیپ ها در موقعیتی قرار گرفتند که هیچ محیطی درآنجا قرار نداشت. این ژنوتیپ ها در اکثر محیط ها دارای عملکرد پایین بودند. در نمودار رتبه پایداری ژنوتیپ های 8، 9، 49، 63، 42، 86، 39و 46 دارای عملکرد متوسط و سازگاری بالایی داشتند که دارای ترکیب مناسبی از پایداری (سازگاری) و عملکرد بودند.