ارزیابی ارقام گندم بهاره از نظر صفات فیزیولوژیک، مورفولوژیک و زراعی تحت تنش خشکی

به منظور بررسی واکنش 20 رقم گندم بهاره در شرایط آبیاری کامل (شاهد) و تنش خشکی اعمال شده قبل از مرحله آبستنی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال زراعی 901389 و 911390 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات نشان داد که بین سطوح تنش و همچنین بین ارقام از نظر تمام صفات مورد بررسی اختلاف معنی داری وجود دارد. تنش باعث کاهش معنی دار عملکرد دانه، اجزای عملکرد، ارتفاع و سایر خصوصیات مورفولوژیک گردید. هم چنین ارزش خصوصیات فیزیولوژیک در طی تنش کاهش یافت و این کاهش در بین ارقام یکسان نبود. علاوه بر این تحت تنش خشکی مقدار کمّی صفات ریشه ای گیاه در جهت مقابله با شرایط کم آبی افزایش یافت و این افزایش در ارقام متحمل تر بیشتر بود. از طرف دیگر، بررسی ضرایب هم بستگی صفات در شرایط تنش و فاقد تنش نشان داد عملکرد دانه بیشترین هم بستگی مثبت و معنی دار را در بین اجزای عملکرد با تعداد سنبله در بوته دارد. همچنین دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه ای، ارقام مورد مطالعه را در هر دو شرایط تنش و بدون تنش در چهار گروه قرار داد. بر اساس نتایج به دست آمده از مقایسات میانگین و تجزیه خوشه ای ارقام کویر، نیک نژاد، دریا، مغان3 و مرودشت متحمل ترین و بهار حساس ترین رقم در نظر گرفته شدند. بنابراین، به نظر می رسد ارقام اخیر برای کاشت در اراضی که در معرض کمبود آب در انتهای دوره رشدی قرار دارند مناسب باشند.