بررسی اثر تنش سرما در مرحله گیاهچه‌ای بر میزان پرولین، مالون‌دی‌آلدهید و رنگیزه‌های فتوسنتزی در ژنوتیپ‌های کنجد (Sesamum Indicum L.)

کنجد (sesamum indicum l.) یکی از گیاهان گرمسیری حساس به سرما می باشد. به منظور بررسی میزان تحمل ژنوتیپ های مختلف کنجد در برابر تنش سرما و نیز تاثیر سرما بر خصوصیات فیزیولوژیکی آن ها، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی بر روی ده ژنوتیپ شامل ورامین، قائم، اولتان، یکتا، دشتستان2، داراب1، ناز تک شاخه، ناز چندشاخه، جهاد و نیشابور در سه تکرار انجام شد. ژنوتیپ ها به مدت سه شبانه روز تحت دمای 8 درجه سانتی گراد قرار گرفته و نمونه های برگی در زمان های صفر (قبل از اعمال تنش)، 6، 12، 24 و 48 ساعت تهیه شد. بیشترین مقدار کلروفیل a با گذشت 48 ساعت از تنش سرما، به رقم ناز چندشاخه و کمترین آن به رقم ورامین و پس از آن رقم نیشابور اختصاص یافت. در مورد کلروفیل b، پس از 72 ساعت، رقم ناز چندشاخه و پس از آن رقم جهاد بیشترین و رقم نیشابور کمترین مقدار را داشتند. از نظر میزان کاروتنوئید تنها در زمان صفر و ابتدای تنش (زمان 6)، به طور معنی داری در بین ژنوتیپ ها اختلاف وجود داشت و با پیشروی تنش، تغییرات کاروتنوئید در ده ژنوتیپ به گونه ای بود که تفاوت معنی داری یافت نشد. روند تغییرات پرولین به صورت افزایشی بوده و با پیشروی تنش سرما، همه ژنوتیپ ها با تجمع پرولین همراه بودند. تفاوت بین ژنوتیپ ها هم در شرایط تنش و هم بدون تنش (زمان صفر) معنی دار بوده و در همه زمان ها، بیشترین مقدار پرولین در رقم ناز چندشاخه و کمترین آن در رقم نیشابور تجمع یافت. تغییرات مالوندی آلدهید در ژنوتیپ ها، در زمان های مختلف متفاوت بوده و در پایان تنش سرما رقم نیشابور و پس از آن رقم داراب1 بیشترین و رقم ناز چندشاخه کمترین مقدار مالون دی آلدهید را به خود اختصاص دادند که به ترتیب نشان دهنده حداکثر و حداقل آسیب وارد شده به غشا می باشد. با توجه به نتایج به دست آمده، در نهایت رقم ناز چندشاخه، رقم متحمل و رقم نیشابور، رقم حساس به سرما معرفی شدند.