ارزیابی ژرم‌پلاسم های داخلی و خارجی گلرنگ زراعی در شرایط نرمال و تنش خشکی

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد و صفات مورفولوژیک 100 ژنوتیپ داخلی و خارجی گلرنگ، آزمایشی در سال 1391 در دو محیط (عدم تنش و تنش خشکی) به صورت طرح مربع لاتیس انجام گرفت. نتایج نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش معنی‌دار در اکثر صفات مورد مطالعه از جمله عملکرد دانه در بوته (2/21 درصد)، تعداد قوزه در بوته (7/18 درصد)، درصد روغن (8/1 درصد) و شاخص برداشت (7/4 درصد) گردید. همچنین نتایج نشان داد که تحت شرایط تنش خشکی عامل اصلی کاهش عملکرد دانه، کاهش تعداد قوزه در بوته است. بیشترین میزان تنوع ژنتیکی در هر دو شرایط رطوبتی بر مبنای شاخص ضریب تنوع به عملکرد دانه و اجزای آن اختصاص داشت. کمترین وراثت‌پذیری را صفت شاخص بیولوژیک (35%) و بیشترین آن را صفت ارتفاع بوته (89%) نشان داد. در بین اجزای عملکرد دانه بیشترین وراثت‌پذیری به تعداد دانه در قوزه (87%) و وزن هزار دانه (85%) تعلق داشت. گروه‌بندی بر اساس تجزیه خوشه‌ای در محل فاصله اقلیدسی 10 توانست ژنوتیپ‌ها را در هر دو شرایط در سه گروه مجزا قرار دهد. این گروه‌بندی نه تنها ژنوتیپ‌های داخلی و خارجی را جدا نمود بلکه تا حد زیادی با منشا جغرافیایی ارقام نیز تطابق داشت. در بین نمونه‌های خارجی، ژنوتیپ‌های یافت گردیدند که می‌تواند برای اصلاح ویژگی‌های نامطلوب ارقام داخلی از جمله دیررسی و پابلندی مورد استفاده قرار گیرند.