ارزیابی ساختار ژنتیکی عملکرد و اجزای عملکرد در گندم نان (Triticum aestivum L.) با استفاده از روش دی‌آلل

به منظور برآورد خصوصیات ژنتیکی عملکرد و اجزای عملکرد از قبیل تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن 10 سنبله گندم، وزن دانه در 10 سنبله، هکتولیتر، وزن هزار دانه و عملکرد دانه از شش رقم گندم تجاری به نام‌های اترک، اروند، زرین، کرج-3، mv-17، نوید و نتاج آنها در قالب یک طرح تلاقی نیمه دی‌آلل استفاده شد. تلاقی های بین والدین در سال 1389-1388 انجام شد. آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی ماهیدشت کرمانشاه در سال 90-1389 اجرا شد. داده‌های حاصل با استفاده از روش دی‌آلل تجزیه و تحلیل شدند. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها بین ژنوتیپ‌ها برای کلیه صفات در سطح احتمال یک درصد معنی‌داری بود. آزمون‌های ضریب رگرسیون و اپیستازی نشان داد، مدل افزایشی- غالبیت برای بیشتر صفات به غیر از وزن دانه و وزن 10 سنبله گندم و عملکرد دانه کفایت نمود. نتایج بدست آمده از تجزیه هیمن نشان داد که اثرات افزایشی و غیرافزایشی در کنترل صفات نقش دارند. بیشترین و کمترین میزان وراثت پذیری خصوصی به صفات وزن هزار دانه و وزن هکتولیتر به ترتیب 57 درصد و 13 درصد تعلق گرفت. با توجه وجود اثر افزایشی در مواد تحت بررسی و اثر تجمعی در انتقال ژن ها به نسل بعد، می‌توان از طریق گزینش در نسل‌های اولیه در افزایش صفات عملکرد و اجزای عملکرد دانه در برنامه اصلاح گندم نان استفاده نمود.