بررسی اثر متقابل ژنوتیپ در محیط از طریق روش GGE بای پلات برای عملکرد دانه ارقام بهاره کلزا (Brassica napus L.) در شرایط دیم

در دهه اخیر استفاده از روش گرافیکی یا روش gge بای پلات در بررسی اثر متقابل ژنوتیپ× محیط در برنامه‌های به نژادی متداول شده است. در این روش اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ ×محیط از هم تفکیک نشده و گزینش ارقام پایدار بر اساس هر دو اثر مذکور صورت می‌گیرد. در این تحقیق از روش gge بای پلات برای بررسی عملکرد دانه نه ژنوتیپ بهاره کلزا در چهار منطقه و طی دو سال و یک منطقه در یک سال (در مجموع نه محیط) استفاده گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که 2/79 درصد از کل تغییرات مربوط به اثر محیط، 3/9 درصد متعلق به اثر ژنوتیپ و 5/11 درصد مربوط به اثر متقابل ژنوتیپ در محیط بود. بررسی بای پلات چند ضلعی منجر به شناسایی شش ژنوتیپ برتر و دو محیط بزرگ شده و ژنوتیپ‌های مناسب در هر محیط بزرگ نیز مشخص گردید. سه ژنوتیپ دیگر در نواحی قرار گرفتند که هیچ محیطی قرار نداشت و ارقامی ضعیف در اکثر محیط‌ها بودند. بررسی همزمان پایداری و عملکرد ژنوتیپ‌ها با استفاده از بای پلات مختصات محیط متوسط نیز نشان داد که هیبرید hyola401 با بیشترین عملکرد دانه ناپایدارترین ژنوتیپ بود و دو رقم option500 و kristina با عملکرد‌های بالا و پایداری عملکرد نسبی گزینش شدند. هم‌چنین این دو رقم نزدیک‌ترین ارقام به ژنوتیپ ایده‌آل بودند. بررسی بای پلات همبستگی بین محیط‌ها نشان داد که بردارهای محیطی مناطق پلدختر و سرپل‌ذهاب دارای زاویه نزدیک به 90 درجه بوده که بیانگر عدم تشابه این دو منطقه بود. تمامی محیط‌ها دارای قابلیت تمایز بالایی بوده و توانستند تفاوت‌های بین ژنوتیپ‌ها را به خوبی نمایان کنند. دو محیط مسجدسلیمان و پلدختر (سال دوم) نزدیکترین محیط‌ها به محیط ایده‌آل بوده و بیشترین تمایز و بیانگری را نشان دادند.