بررسی ساختار ژنتیکی صفات روزنه ای و برگ پرچم در گندم دوروم

مطالعات فیزیولوژیکی در گندم دلالت بر این داشته که برگ پرچم سهم عمده ای در عملکرد دانه دارد. همچنین تعداد، نحوه توزیع و مورفولوژی روزنه روی سطح برگ گندم نیز از ویژگی های مهم در شاخص مقاومت به خشکی و سازگاری ارقام گندم به نوسانات سطوح دی اکسیدکربن است. به منظور برآورد پارامترهای ژنتیکی برگ پرچم و صفات روزنه ای در گندم دوروم از 49 ژنوتیپ حاصل از تلاقی دای آلل کامل هفت ژنوتیپ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی استفاده گردید. صفات عرض، طول و سطح برگ پرچم، تعداد روزنه در سطح رویی و زیرین برگ پرچم، مساحت روزنه در سطح رویی و زیرین برگ پرچم ارزیابی گردید. نتایج تجزیه واریانس حاکی از وجود تفاوت معنی دار بین ژنوتیپ ها برای کلیه صفات مورد مطالعه بود. میانگین مربعات قابلیت ترکیب پذیری عمومی (gca) برای کلیه صفات معنی دار بود. در حالیکه میانگین مربعات قابلیت ترکیب پذیری خصوصی (sca) برای همه صفات به جز طول برگ پرچم و سطح برگ پرچم معنی دار گردید. معنی دار بودن نسبت gca به sca در صفات طول برگ پرچم و مساحت روزنه در سطح رویی برگ پرچم نشان دهنده سهم بیشتر اثرات افزایشی ژن ها در بروز آن صفات است. معنی دار بودن میانگین مربعات تلاقی های معکوس نیز برای تمام صفات مبین وجود اثر مادری در کلیه صفات بود. برآورد اثر gca والد ها نشان داد که رقم dipper-6 دارای بیشترین اثرات gca مثبت و معنی دار در سطح، طول و عرض برگ پرچم بود. با استفاده از روش بای پلات نیز نتایج مشابه ای بدست آمد. بیشترین وراثت پذیری خصوصی در صفات طول برگ پرچم و مساحت روزنه در سطح رویی برگ (به ترتیب 27/0 و 21/0) دیده شد. بنابراین در مواد ژنتیکی مورد مطالعه، انتخاب برای این صفات در نسل های اولیه از کارایی بالایی برخوردار است.