کاربرد شاخص های تحمل به خشکی برای گروه بندی ارقام و لاین‌های پیشرفته جو

مقدمه و هدف: با توجه به خشکسالی های چندسال اخیر، نیاز کم محصول جو به آب وخاک غنی، نیاز کشور در تامین مواد غذایی جامعه و اهمیت جو در صنایع غذایی، لذا معرفی ژنوتیپ های پرمحصول و مقاوم به خشکی امری ضروری می باشد.مواد و روش‌ها: به‎منظور بررسی تحمل به خشکی16 ژنوتیپ جو و شناسایی ژنوتیپ های متحمل و حساس بر اساس عملکرد دانه و شاخص های تحمل به خشکی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو شرایط دیم و آبیاری تکمیلی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ایلام در سال زراعی 1399-1400 انجام شد. پس از برداشت، عملکرد دانه اندازه‌گیری گردید. یافته‌ها: نتایج همبستگی بین شاخص‌های تحمل به خشکی و عملکرد دانه در دو شرایط مورد آزمایش نشان داد که شاخص تحمل (sti)، میانگین بهره‎وری (mp)، میانگین هارمونیک (hm) و میانگین هندسی بهره‎وری (gmp)همبستگی مثبت و معنی داری با صفات عملکرد دانه در هر دو شرایط محیطی داشتند در نتیجه بهترین شاخص‌ها جهت گزینش لاین ها و ارقام متحمل به تنش خشکی در هردو محیط می‌باشند. با توجه به شاخص‌های مورد مطالعه، ژنوتیپ‌های شماره 11، 9، 10 و 12  به‎ترتیب بعنوان لاین های دارای بالاترین میزان تحمل به تنش خشکی شناخته شدند. بر اساس شاخص siig ژنوتیپهای 11 و 9 بالاترین مقدار را نشان دادند در حالی که ژنوتیپ‌های 3 و 4 کمترین مقدار داشتند. همچنین تجزیه به عامل ها بر اساس روش تجزیه به مولفه‌های اصلی نشان داد که دو عامل اول 5/98 درصد (عامل اول 68/7 % و عامل دوم 29/8 %) از تغییرات کل را توجیه می‌نماید. نتیجه گیری: بر اساس نتایج بدست آمده ژنوتیپ‌های شماره 9 و 11 دارای بالاترین تحمل به تنش خشکی و عملکرد بوده که مناسب کشت در مناطق تحت تنش رطوبتی می‌باشند و ژنوتیپ‌های شماره 3 و 13 مناسب کاشت در مناطق فاقد تنش رطوبتی می‌باشند.

application of drought tolerance indices for grouping advanced barley cultivars and lines

extended abstract introduction and objective: due to the droughts of the last few years, the low need of barley crop to water and rich soil, the need of the country in the supply of community food and the importance of barley in the food industry, therefore, it is necessary to introduce high-yielding and drought-resistant genotypes.material and methods: the research was conducted at the ilam agricultural research station in 2020-2021. identification of tolerant and sensitive genotypes was based on grain yield and drought tolerance indices. accordingly, 16 barley genotypes were implemented in the form of random complete blocks with four repetitions in two conditions: dim and supplementary irrigation. after harvesting, grain yield was measured and stress tolerance indices were calculated.results: the results of correlation between drought tolerance indices and grain yield in rainfed and irrigated conditions showed that tolerance index (sti), mean productivity (mp), harmonic mean (hm) and geometric mean productivity (gmp) were positively correlated, and hadsignificance with grain yield traits in both environmental conditions. so, they were suitable indicators for selecting high yielding genotypes in both rainfed and irrigated environments. based on siig index, genotypes 11 and 9 show the highest values, while genotypes 3 and 4 had the lowest values. also, factor analysis based on principle component analysis showed that the first two factors explain 98.5%((the first factor 68.7% and the second factor 29.8%) of the total diversity. conclusion: based on the obtained results, genotypes no. 9 and 11 have the highest resistance to drought stress and yield, which are suitable for cultivation in areas under moisture stress, and genotypes no. 3 and 13 are suitable for planting in areas without moisture stress.