مطالعه عملکرد و اجزای عملکرد پنبه (gossypium hirsutum) با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره در سه سال زراعی

مقدمه و هدف: این تحقیق به منظور ارزیابی و بررسی پایداری عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌ های برتر امیدبخش پنبه که از طریق روش‌ های مختلف اصلاحی شامل هیبریداسیون و موتاسیون بدست آمده ‌اند و نسبت به والدین خود برتری دارند در منطقه هاشم آباد گرگان انجام گردید. مواد و روش‌ ها: در این آزمایش تعداد شش ژنوتیپ a-nbk، a-nb414، a-skg، 96-a3، va-1 وva-2  به همراه شاهد گلستان در قالب طرح بلوک ‌های کامل تصادفی با 3 تکرار طی سال ‌های 99-1397 با استفاده از روش تجزیه مرکب، خوشه‌ ای و مولفه ‌های اصلی با استفاده از تجزیه گرافیکی ژنوتیپ در صفات، مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ‌ها: بر اساس نتایج حاصل از تجزیه مرکب ژنوتیپ‌ های مورد بررسی در صفات تعداد شاخه زایا و عملکرد چین اول معنی‌ دار نبودند. با وجود این صفات ارتفاع، تعداد غوزه، درصد زودرسی، عملکرد وش 30 غوزه، و عملکرد کل، عملکرد الیاف (30 غوزه)، طول الیاف، یکنواختی، ظرافت الیاف، استحکام، کشش الیاف، کیل کل و کیل 30 غوزه در سطح آماری یک درصد در بررسی ژنوتیپ ‌ها معنی‌دار بود. ژنوتیپ a-nb414 با 110/3 سانتی متر بیشترین و رقم گلستان با 83/7 سانتی‌متر کمترین ارتفاع را داشتند. صفت عملکرد چین دوم ژنوتیپ a-nb414 با 1283/2 کیلوگرم در هکتار و صفت عملکرد کل در ژنوتیپ a-nb414 با 5067/1 کیلوگرم در هکتار به صورت معنی ‌داری بیشتر از ژنوتیپ‌ های دیگر بود. بر اساس نتایج بدست آمده سه مولفه دارای ریشه مشخصه بالاتر از دو (7/79، 2/76 و 2/49) بودند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه خوشه‌ ای ژنوتیپ‌ها در 3 گروه طبقه ‌بندی شدند.نتیجه ‌گیری: نتایج بدست آمده نشان داد که ژنوتیپ‌ های a-nbk و a-nb414 قابلیت معرفی شدن ارقام جدید و همچنین استفاده در برنامه ‌های اصلاحی برای ایجاد تنوع ژنتیکی بالاتر را دارند. می توان از تلاقی ژنوتیپ a-nbk با رقم گلستان تنوع مطلوبی را به سبب زمینه ژنتیکی متفاوت دست یافت. ژنوتیپ va-1 با داشتن یکنواختی الیاف بالا و عملکرد چین اول بالا به عنوان یک ژنوتیپ زودرس ظاهر گردید. ژنوتیپ a-nb414 و a-nbk با دارا بودن ارتفاع بلند، تعداد غوزه و درصد یکنواختی الیاف و عملکرد بالا در بین ژنوتیپ ‌های مورد بررسی شرایط مطلوبی برای معرفی رقم جدید را داشتند.

studying yield and yield components of cotton using multivariate statistical methods in three years

extended abstractintroduction and objectives: this research is aimed to evaluate and investigate the performance stability of superior promising cotton genotypes that have been obtained through various breeding methods including hybridization and mutation and were superior rather than their parents in the hashemabad region of gorgan. materials and methods: in this experiment, six genotypes a-nbk, a-nb414, a-skg, a3-96, va-1, and va-2 along with control cultivar (golestan) were evaluated in the form of randomized complete block design with 3 replications during three years (2017-2019). a combined analysis of variance, cluster, and principal component analysis methods using graphical analysis of genotype in traits were used to analyze data.results: based on the results of the combined anova, the investigated genotypes were not significantly different in the traits of the number of reproductive branches and the yield of the first picking. despite, height, number of bolls, percentage of early maturity, yield of 30 bolls, total yield, yield of fibers (30 bolls), length of fibers, uniformity, finess of fibers, strength, elongation of fibers, total keel and keel of 30 bolls was significantly different among genotypes. a-nb414 genotype had a highest of 110.3 cm and the golestan variety had the lowest height (83.7 cm). the yield trait of the second harvest of genotype a-nb414 (1283.2 kg/h) and the total yield trait in genotype a-nb414 (5067.1 kg/h) were significantly higher than other genotypes. based on the results, three components had roots of more than two (7.79, 2.76, and 2.49). the results of cluster analysis were classified into 3 groups.conclusion: the results showed that a-nbk and a-nb414 genotypes can be introduced as new cultivars and also be used in breeding programs to create higher genetic diversity. it can be obtained by crossing the a-nbk genotype with the golestan cultivar to a desirable variety due to the different genetic background. genotype va-1 appeared as an early genotype with high fiber uniformity and high first-harvest yield. a-nb414 and a-nbk genotypes with high height, boll number, fiber uniformity percentage, and high yield among the studied genotypes are suitable for introduction as a new variety.