گزینش ژنوتیپ‌های برتر پنبه (.gossypiume hirsutum l) با استفاده از مدل gtbiplot

مقدمه و هدف: پنبه دارای اهمیت خاص اقتصادی و کشاورزی می ‌باشد و مهم‌ ترین الیاف مورد استفاده در صنعت نساجی جهان محسوب می ‌گردد. شناسایی ژرم‌پلاسم‌ ها بر اساس ویژگی ‌های مهم کمی و کیفی، جهت انتقال صفات مطلوب در برنامه ‌های دورگ ‌گیری و اصلاح ارقام برتر ضروری است. این تحقیق جهت ارزیابی ژنوتیپ‌ های پنبه بر پایه صفات کمی و کیفی اندازه‌ گیری شده در پنبه، انجام شد.مواد و روش‌ها: به‌ منظور ارزیابی ژنوتیپ ‌های پنبه با استفاده از تجزیه گرافیکی gtbiplot و انتخاب ژنوتیپ ‌های برتر، آزمایشی شامل 9 ژنوتیپ همراه با 2 رقم تجاری استان فارس (بختگان و گلستان) به‎عنوان شاهد، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 4 تکرار، در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب طی سال ‌های زراعی 1397 و 1398 اجرا شد. در این آزمایش صفات ارتفاع بوته، طول شاخه زایا، تعداد شاخه زایا، تعداد غوزه، وزن غوزه، درصد زودرسی، عملکرد وش، طول الیاف، درصد یکنواختی، ظرافت الیاف، استحکام الیاف، کشش الیاف و درصد کیل مورد بررسی قرار گرفتند.یافته‌ها: نتایج تجزیه به مولفه‌ های اصلی نشان داد که سه مولفه‌ ی اول در مجموع 80/4 درصد از کل تنوع زراعی موجود بین داده‌ ها را توجیه کردند. مولفه اصلی اول 44/6 درصد و مولفه اصلی دوم 22/3 درصد از واریانس موجود بین داده‌ ها را توجیه کردند. در مولفه اول، به‎ترتیب صفات عملکرد وش و تعداد غوزه بیشترین سهم را در توجیه واریانس بین داده ها داشتند. در مولفه دوم صفات زودرسی و طول الیاف در جهت مثبت و طول شاخه زایا در جهت منفی بیشترین سهم را در توجیه واریانس موجود بین داده ها داشتند. نمودار چندضلعی حاصل از تجزیه gtbiplot، نشان داد که ژنوتیپ ‌های بختگان، a-nb414، a-nbk، va-1، va-2 و 96-a3 که در رئوس چندضلعی قرار داشتند، ژنوتیپ‌ های برتر بودند. نتایج نشان داد که ژنوتیپ ‌های a-nb414 و a-nbk در صفات عملکرد وش، ارتفاع بوته، تعداد غوزه، یکنواختی، درصد کیل و درصد زودرسی از سایر ژنوتیپ ‌ها برتر بودند. بیشترین تنوع توجیه‌ شده توسط gtbiplot ناشی از ژنوتیپ ‌های a-nb414، a-nbk، بختگان و گلستان بود. در این تحقیق ژنوتیپ‌ های a-nb414 و a-nbk در بسیاری از صفات کمی و کیفی از سایر ژنوتیپ ‌ها برتر بودند و با ژنوتیپ va-1، va-2، 96-a3، 92-48، 90-10481، a-skg و 92-34 همبستگی منفی داشتند. نتیجه ‌گیری: با توجه به اینکه ژنوتیپ‌ های a-nb414 و a-bnk در بسیاری از صفات کمی و کیفی از سایر ژنوتیپ‌ ها برتر بودند و با رقم بختگان که ظرافت الیاف و وزن غوزه مطلوبی داشت، همبستگی ندارند، می ‌توان در برنامه ‌های اصلاحی جهت نیل به حداکثر تنوع و بدست آوردن هیبریدهایی با عملکرد مطلوب، زودرس، دارای وزن و تعداد غوزه بالا، درصد یکنواختی بالا، درصد کیل بالا و ظرافت الیاف مطلوب جهت استفاده در صنعت نساجی، از این ژنوتیپ‌ ها استفاده نمود.

selection of superior cotton cultivars (gossypiume hirsutum l.) using gtbiplot model

extended abstractintroduction and objective: cotton has special economic and agricultural importance and it is considered the most important fiber used in the world’s textile industry. identification of germplasms based on important quantitative and qualitative characteristics is necessary for the transfer of traits in crossbreeding programs and the improvement of superior cultivars. this research was carried out to evaluate cotton several genotypes of cotton based on measured quantitative and qualitative characteristics.materials and methods: to evaluate genotypes of cotton using gtbiplot graphical analysis and selection of the best genotypes, an experiment including nine genotypes along with two commercial cultivars as reference checks (bakhtegan and golestan) carried out in the form of a randomized complete block design with 4 replications at the darab agricultural research station in 2017-2018. in this experiment, the traits of plant height, sympodial length, sympodial number, number of bolls per plant, boll weight, earliness percentage, yield, fiber length, uniformity percentage, fiber micronaire, fiber strength, fiber elongation, and lint percentage were investigated.results: the results of principal components analysis showed that the three pcas explained 80.4% of the total agronomical variability residing in tested cotton genotypes. the first two pcas accounted for 44.6% and 22.3% of the total variation, respectively. in the first component, respectively, the traits of the yield and the number of bolls had the largest contribution in justifying the variance between the data. in the second component, earliness percentage and fiber length in the positive direction and sympodial length in the negative direction had the largest contribution in justifying the variance between the data.in gtbiplot analysis, the polygonal diagram obtained from the analysis showed that the genotypes gtbiplot arising bakhtegan, a-nb414, a-nbk, va-1, va-2, and 96-a3, which were located at the vertices of the polygon, were the superior genotypes. the results showed that a-nb414 and a-nbk genotypes were superior to other genotypes in terms of yield, plant height, boll number, uniformity, lint percentage, and earliness. the highest diversity was justified by from a-nb414, a-nbk, bakhtegan, and golestan genotypes. in this research, the a-nb414 and a-nbk genotypes were identified as superior in terms of measured quantitative and qualitative traits and compared with va-1, va-2, a3-96, 48-92, 90-92 10481, a-skg, and 34-92 had a negative correlation. conclusion: in conclusion, the genotypes a-nb414 and a-bnk were superior to other genotypes in many quantitative and qualitative traits and they were not correlated with bakhtegan variety which had good micronaire and boll weight. these genotypes can be used in breeding programs to achieve maximum diversity and obtain hybrids with favorable yield, early variety, with high boll weight and number, high uniformity percentage, high lint percentage, and suitable micronaire of fibers for use in the textile industry.