برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات مهم زراعی در ژنوتیپ‌های کلزا به روش دای‌آلل گریفینگ

مقدمه و هدف: کلزا یکی از مهم‌ترین گیاهان دانه روغنی جهت تامین روغن و کنجاله مورد نیاز است. برای توسعه سطح زیر کشت آن، معرفی ارقام جدید با تنوع ژنتیکی بالا از طریق برنامه‌های به‌نژادی دارای اهمیت فراوانی است.مواد و روش‌ها: با هدف ایجاد تنوع ژنتیکی جدید و ارزیابی پارامترهای ژنتیکی، یازده ژنوتیپ بهاره کلزا با استفاده از روش دای‌آلل کامل تلاقی داده شد و صفات مختلف والدین و نتاج f1 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند.یافته‌ها: تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد صفات روز تا شروع گلدهی، روز تا رسیدن فیزیولوژیک، ارتفاع گیاه، تعداد خورجین در گیاه، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در ژنوتیپ‌ها و دورگ‌های حاصل معنی‌دار بودند. این نتایج بیانگر وجود تنوع ژنتیکی کافی در بین ژنوتیپ‌ها بود. تجزیه پارامترهای ژنتیکی با روش اول گریفینگ مدل دوم معنی‌دار بودن واریانس‌های gca، sca و rec صفات مختلف را نشان داد که بیانگر کنترل صفات مورد بررسی توسط اثرات افزایشی، غیر افزایشی ژن‌ها و سیتوپلاسمی بود. تجزیه ترکیب‌پذیری نشان داد که در میان والدین، ژنوتیپ srl-97-1 دارای بیشترین مقدار gca برای صفات رسیدن فیزیولوژیک، تعداد خورجین در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه بود. همچنین، تلاقی srl-97-4×srl-96-20 و srl-97-15×srl-97-3 به ترتیب دارای بیشترین مقدار sca و rec برای عملکرد دانه بودند. به‌علاوه، صفات ارتفاع بوته، تعداد خورجین در بوته و عملکرد دانه دارای بیشترین مقدار وراثت‌پذیری عمومی (99 درصد) بودند و عملکرد دانه دارای بیشترین وراثت‌پذیری خصوصی (39 درصد) بود.نتیجه‌گیری: به‌طورکلی، نتایج نشان داد که در ژنوتیپ‌های مورد بررسی تنوع ژنتیکی کافی وجود دارد، به‌طوری‌که تنوع حاصل از تلاقی این ژنوتیپ‌ها می‌تواند برای معرفی ارقام مورد بهره‌برداری قرار گیرد. ژنوتیپ‌هایی با gca و sca بالا جهت تشکیل یک جمعیت مناسب جهت تولید نتاج دارای ویژگی‌هایی با عملکرد بالا پیشنهاد می‌شوند.

estimation of genetic parameters of some important agronomical traits in oilseed rape by griffing's diallel method

extended abstractintroduction and objective: oilseed rape is one of the most important oilseed plants for supplying required oil and its products. to extent its cultivation area, the introduction of new cultivars with higher genetic diversity is necessary via breeding programs.material and methods: to establish of new genetic diversity and evaluation of genetic parameters, the 11 oilseed rape genotypes were crossed in full diallel method; consequently, different traits of parents and their f1 offspring were evaluated in a randomized complete block design replicated thrice.results: analysis of variance revealed that traits including days to flower initiation, physiological maturing, plant height, number of pods per plant, number of grain per pod, thousand-grain weight, and grain yield were significant. the genetic parameters analysis by griffing’s method i model ii showed significant gca, sca, and rec effects of different traits which represent the evaluated traits were controlled by additive, non-additive, and cytoplasmic gene action effects. analysis of combining ability represented that among parents, genotype srl-97-1 had the highest gca for physiological maturing, number of pod per plant, thousand-grain weight, and grain yield. also, cross srl-97-4×srl-96-20 and srl-97-15×srl-97-3had the highest sca and rec for grain yield, respectively. besides, the broad sense heritability was higher in traits such as plant height, number of pod per plant and grain yield (h2=0.99); meanwhile, grain yield had a higher narrow sense heritability (h2=0.39).conclusion: consequently, results showed that there was sufficient genetic diversity among evaluated genotypes in which the achieved diversity from the crossing of these genotypes could be applied in cultivar introduction. it is recommended that, genotypes with higher gca and sca are suitable for the foundation of a desirable population for selection of promising pure lines with higher yield attributes.