ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی از ژنوتیپ‌های کینوا (chenopodium quinoa) با استفاده از نشانگرهای issr

مقدمه و هدف: با توجه به سازگاری بالای کینوا با خاک های ضعیف و در عین حال مقاوم بودن به تنش خشکی و شوری این گیاه را گزینه جذابی جهت کشت در بسیاری از مناطق کشور نموده است. کشت کینوا طی سالیان اخیر در کشور در حال افزایش بوده و دستیابی به ارقام متحمل به تنش یکی از لازمه های حفظ این روند می باشد. بررسی تنوع ژرم پلاسم قدم اول در مطالعات به نژادی است. در این تحقیق تنوع موجود در بین و داخل تعدادی ازجمعیت های کینوا با استفاده از نشانگر مولکولی issr مورد بررسی قرار گرفت.  مواد و روش ها: این تحقیق در سال 99-1398 در دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد. در این مطالعه تنوع بین و درون (با انتخاب سه فرد از هر توده) 13 توده کینوا شامل ارقام زراعی (titicaca و giza1)،  مواد اصلاحی q1، q3، q4، q5، q12، q29، q26 و چهار ژنوتیپ وحشی chen با استفاده از نه نشانگر issr مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: بر اساس نتایج حاصل از 9 نشانگر issr مورد استفاده، از مجموع 90 باند حاصل، تعداد 79 باند فرم چند شکلی (87/69) داشتند. تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها را به جز چند استثنا، در دو گروه q  و غیر q  (گروه q: شامل ژنوتیپ هایی که نام آنها دارای پیشوند q می باشند، گروه غیر q: سایر ژنوتیپ ها) تقسیم بندی نمود. منشا توده های گروه غیر q (titicaca، giza1 و ژنوتیپ های وحشی chen) پرو و بولیوی است. همچنین منشا ژنوتیپ های گروه q (البته منشا توده های q1، q3، q4 و q5 ناشناخته است) شیلی است. مطابق با گروه بندی دندروگرام، منشا ژنوتیپ های q1، q3، q4 و q5 شیلی می باشد. در تجزیه به مختصات اصلی دو مولفه اول با مجموع توجیه 26/17 درصد از تغییرات، ژنوتیپ‌های مورد بررسی را در دو گروه تقسیم بندی نمود. این تقسیم بندی تقریبا در تطابق با تقسیم بندی حاصل از دندروگرام بود. همچنین در تجزیه واریانس مولکولی تنوع بین و داخل توده به ترتیب برابر با 27 و 73 درصد بود که حاکی از تنوع بالای درون توده است. تنوع داخل ارقام giza1 و  titicacaاز سایر توده ها کمتر بود. نتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان داد که نشانگرهای issr قادر به شناسایی چندشکلی قابل توجهی در بین ژنوتیپ های مختلف کینوا گردیدند. همچنین درصد بالایی از تنوع متعلق به تنوع ژنتیکی درون جمعیت ها بود که نشان می دهد گزینش در داخل توده های کینوا می تواند ثمربخش باشد. در مجموع دندروگرام ژنوتیپ ها  را در دو بخش دسته بندی نمود که منطبق با ژرم پلاسم کینوای متعلق به مناطق مرتفع و ساحلی می باشد. از این الگو می توان جهت مدیریت منابع ژرم پلاسم کینوا و نیز تعیین والدین جهت تلاقی و ایجاد جمعیت متنوع بهره برداری نمود.

assessment of genetic diversity in some quinoa (chenopodium quinoa) genotypes using issr markers

extended abstractintroduction and objective: quinoa is an attractive crop in many parts of country based on its tolerance to salinity and drought stresses and its adaptability to poor soils. area under quinoa cultivation has been increased in recent years in iran. breeding of new quinoa cultivars is essential to keep this trend. assessment genetic diversity in the germplasm is the first step of plant breeding. in this study, genetic diversity of within and among of some quinoa populations were determined by issr molecular markers. material and methods: diversity among and within 13 quinoa populations (by assessment of three plants in each population) was examined by 9 issrs primers. a total of 13 genotypes including breeding material q1, q3, q4, q5, q12, q26 and q2, four chen wild accessions and giza1 and titicaca cultivars.results: a total of 90 bands (with 87.69% polymorphism) were detected with using of 9 issr primers. the genotypes were divided in two groups (q group: including those genotypes with prefix q in their names and none q group: other genotypes) with a few exceptions by cluster analysis. peru or bolivia are the origin of none q group genotypes (consisting titicaca, giza1 and chen wild accessions). also chile is the origin of other genotypes located on q group except q1, q3, q4 and q5 that their origin was not specified. according to the results of clustering, origin of q1, q3, q4 and q5 populations must be chile. the first two components in the principal coordinate analysis (pcoa) account for 26.17% of total variance. the genotypes were divided into two groups by pcoa almost similar to the dendrogram grouping. molecular analysis of variance (amova) recognized high variation within the populations. amova showed that 73% and 27% variations were within and among populations, respectively. cultivars titicaca and giza exhibited lowest within population variance in comparison of other populations. conclusion: issr markers showed acceptable polymorphism based on the results. positive mass selection is recommended according to the high variation within populations. in general, consideration of two origins for quinoa germplasm management, including andean highlands and coastal areas is suggested.