بررسی تاثیر برهمکنش ژنوتیپ- محیط بر عملکرد قند و تعیین پایداری هیبریدهای چغندرقند (.beta vulgaris l)

مقدمه و هدف: چغندرقند یک محصول بسیار مهم کشاورزی می‌باشد که صرفاً به‌طور تخصصی در صنعت قند مورد استفاده قرار می‌گیرد و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع تولید قند به شمار می‌رود. عملکرد و کیفیت قند در چغندرقند به‌وسیله ژنوتیپ، محیط و برهمکنش میان آن‌ها کنترل می‌شود. از این‌رو، مطالعه حاضر به‌منظور بررسی تاثیر برهمکنش ژنوتیپ- محیط بر عملکرد قند هیبریدهای مختلف چغندرقند پایه‌ریزی و به مرحله اجرا در آمد.مواد و روش‌ها: اثر برهمکنش ژنوتیپ- محیط بر عملکرد قند و تعیین پایداری و سازگاری 155 هیبرید چغندرقند به همراه یک شاهد داخلی (سینا) و چهار شاهد خارجی (نووودورا، مودکس، لوریکوئیت و پیرولا) مورد بررسی قرار گرفت. هیبریدهای منوژرم در قالب طرح آماری مقایسه عملکرد مقدماتی (آگمنت) در هفت منطقه خوی، شیراز، کرج، کرمانشاه، مشهد، میاندوآب و همدان در سال 1399 کشت شدند. پس از برداشت محصول و برآورد عملکرد قند مربوط به هر یک از هیبریدهای آزمایشی، تجزیه پایداری ویژگی مذکور با به‌کارگیری روش گرافیکی gge biplot انجام شد.یافته‌ها: تجزیه پایداری عملکرد قند به روش گرافیکی gge بای‌پلات نشان داد که بر اساس نمودار چندضلعی، رقم پیرولا در کرمانشاه و میاندوآب، هیبرید شماره 96 در همدان، کرج، شیراز و مشهد و هیبرید شماره 11 در خوی دارای بیش‌ترین سازگاری و عملکرد قند بودند. رتبه‌بندی محیط‌ها از بهترین محیط به سمت نامناسب‌ترین محیط به ترتیب به‌صورت همدان، شیراز، میاندوآب، کرج، مشهد، کرمانشاه و خوی بود. نمودار رتبه‌بندی هیبریدها بر اساس هیبرید ایده‌آل و همچنین نمودار رتبه‌بندی هیبریدها بر اساس میانگین عملکرد و پایداری، نشان داد که هیبرید شماره 96 به‌عنوان بهترین و پایدارترین هیبرید می‌باشد. مناطق مورد بررسی به سه محیط بزرگ (ابر محیط) تقسیم شدند، به‌طوری‌که کرمانشاه و میاندوآب به‌عنوان اولین محیط بزرگ، همدان، کرج، شیراز و مشهد به‌عنوان دومین محیط بزرگ و خوی به‌عنوان سومین محیط بزرگ شناخته شد.نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که برهمکنش ژنوتیپ- محیط بر عملکرد قند هیبریدهای اصلاحی چغندرقند تاثیرگذار بوده و سبب ایجاد نوسان عملکرد از محیطی به محیط دیگر شده است. به‌طور کلی نظر به عملکرد قند خوب برخی از هیبریدها، هیبریدهای منتخب به دو گروه تقسیم شده و تعدادی از آن‌ها وارد آزمون‎های معرفی رقم گردیدند و مابقی در قالب طرح‎های تکرار دار، در چند منطقه ارزیابی تکمیلی شده و سپس بهترین‎های آن‌ها به‌عنوان رقم معرفی می‌شوند.

investigation of genotype-environment interaction effect on sugar yield and determination of stability of sugar beet (beta vulgaris l.) hybrids

extended abstractintroduction and objective: sugar beet is a very important agricultural product that is used only professionally in the sugar industry and is considered as one of the most significant sources of sugar production. the yield and quality of sugar in sugar beet is controlled by genotype, environment, and interaction between them. therefore, the present study was conducted to investigate the effect of genotype-environment interaction on the sugar yield of different sugar beet hybrids.material and methods: the effect of genotype-environment interaction on sugar yield and stability and adaptability of 155 sugar beet hybrids was conducted with one internal control (sina) and four external controls (novodoro, modex, loriquet, and pirola). monogerm hybrids were planted in seven regions of khoy, shiraz, karaj, kermanshah, mashhad, miandoab, and hamedan in 2020 in an augmented randomized complete design. after harvesting and estimating the sugar yield of each of the experimental hybrids, the stability analysis of this feature was performed using the gge biplot graphical method.results: stability analysis of sugar yield by gge biplot graphical method showed that according to the polygonal diagram, pirola cultivar in kermanshah and miandoab, hybrid 96 in hamedan, karaj, shiraz, and mashhad, and hybrid 11 in khoy had the highest sugar adaptability and yield. the environments were ranked from the best environment to the most unsuitable environment as hamedan, shiraz, miandoab, karaj, mashhad, kermanshah, and khoy. the ranking diagram of hybrids based on the ideal hybrid as well as the ranking diagram of hybrids based on mean yield and stability showed that hybrid 96 is the best and most stable hybrid. the study areas were divided into three mega-environments so that kermanshah and miandoab as the first mega-environment, hamedan, karaj, shiraz, and mashhad as the second mega-environment, and khoy was the third mega-environment. conclusion: the results showed that the genotype-environment interaction had an effect on the sugar yield of sugar beet breeding hybrids and caused yield fluctuations from one environment to another. in general, due to the best sugar yield of some hybrids, the selected hybrids were divided into two groups, and a number of them entered the cultivar introduction tests. the rest are evaluated in several areas, and then the best of them is introduced as a cultivar.