شناسایی والدین و هیبرید برتر گوجه فرنگی برای برخی صفات کمی و کیفی میوه در شرایط تنش خشکی به روش لاین × تستر

مقدمه و هدف: گوجه فرنگی حساسیت بالایی به انواع تنش های محیطی از جمله تنش خشکی دارد، بنابراین انتخاب هیبریدهای سازگار به کم آبی و دارای عملکرد مناسب از طریق بررسی و مطالعه اثرات gca، sca و پاسخ فیزیولوژیکی مربوط به والدین و هیبریدهای گوجه فرنگی در شرایط تنش کم آبی می‌تواند به درک بهتر مکانیسم های مقاومت به خشکی و استفاده از آنها در برنامه های اصلاح گوجه فرنگی زراعی کمک کند. مواد و روش‌ها: در این تحقیق دوازده هیبریدحاصل از تلاقی3 لاین تجاری و 4 تستر گوجه فرنگی از نظر واکنش به تنش کم آبی و ارزیابی قابلیت ترکیب پذیری به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و در سه سطح تنش (100% fc، 60% fc  و 40% (fc در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام از طریق روش لاین×تستر مورد ارزیابی قرار گرفتند. لاین های مورد استفاده شامل: l1: bitstoik، l2: kingstone وl3: petoearly و تسترها شامل: (s. pimpinellifolium) t1: la1607، (s. pimpinellifolium) t2: la2656، t3: la2080 (s. lycopersicum var. cerasiforme) و t4: la1579 (s. pimpinellifolium) بودند. صفات عملکرد گیاه، متوسط وزن میوه، طول و قطر میوه، ضخامت پریکارپ، تعداد حجره، اسیدیته کل، ph و مواد جامد محلول اندازه گیری شدند.یافته‌ها: در بررسی اجزای واریانس ژنتیکی، واریانس غیر افزایشی (غالبیت) نقش بیشتری در بروز صفات مورد بررسی داشت. در شرایط تنش و بدون تنش برای صفات مورد بررسی نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی برای والدین و هیبریدها و معنی داری اثر ترکیب پذیری عمومی و خصوصی gca) و (sca  برای این صفات بود. اثر لاین در شرایط بدون تنش برای اسیدیته کل و مواد جامد محلول  معنی دار نشد. در شرایط تنش شدید بهترین والد در ترکیب پذیری عمومی برای عملکرد گیاه و متوسط وزن میوه لاینbitstoik  (به ترتیب 0/83کیلوگرم و 1/26گرم) و در شرایط بدون تنش la2656 از نظر عملکرد بوته و متوسط وزن میوه (0/321کیلوگرم و 2/18گرم) بودند. درشرایط تنش خشکی هیبرید  petoearly × la1579 (0/083 کیلوگرم) دارای بهترین ترکیب پذیری خصوصی (sca) برای عملکرد گیاه و درشرایط بدون تنش la2656 bitstoik × دارای بهترین عملکرد گیاه بودند.نتیجه‌گیری: این نتایج می توانند جهت استفاده در برنامه های اصلاحی و توسعه هیبریدهای گوجه فرنگی متحمل به کم آبی به عنوان ارقام آزمایشی مناسب در برنامه های تولید هیبرید در شرایط تنش استفاده شوند.

identification of superior parents and hybrids of tomato (solanum lycopersicum l.) genotypes for some quantitative and qualitative traits of fruit under drought

extended abstractintroduction and objective: tomatoes are highly sensitive to a variety of environmental stresses, including drought stress, so the selection of hybrids adapted to dehydration and have good performance by studying the effects of gca, sca and physiological response of parents and tomato hybrids in conditions of dehydration it can help to better understand the mechanisms of drought resistance and their use in tomato breeding programs.material and methods: in this study, 12 hybrids obtained from the combining four testers and three commercial lines of tomato in terms of response to water deficit stress and evaluation of cross combinations in the layout split plots according to randomized complete block design with three replications and three stress levels (100% fc, 60% fc and 40% fc) in the research farm of the faculty of agriculture of ilam university. dates were evaluated by line × tester method. the studied genotypes were l1: bitstoik, l2: kingstone, l3: petoearly, as lines, and t1: la1607, t2: la2656, t3: la2080 and t4: la1579 as testers. plant yield traits, average fruit weight, fruit length and diameter, pericarp thickness, number of locules, total acidity, ph and total soluble solids were measured.results: the analysis of genetic variance indicated the more contribution of non-additive variances in the occurrence of the studied traits. the analysis of variance indicated that genotype, parents, crosses and line×tester effects were significant for all of the studied traits, which showed high differences between general combinig ability of parents and specific combinig ability of hybrids. the effect of the line under stress-free conditions was not significant for total acidity and soluble solids. for plant yield and average fruit weight, the parental line bitstoik under severe drought stress conditions (0.83 kg and 1.26 g, respectively) and the tester la2656 in non-drought stress (0.321 kg and 2.18 g, respectively) were found to be the best general combiner. the crosses kingstone×la157 under drought stress condition (0.083 kg) and petoearly×la1579 in non-drought stress conditions were the best combination for plant yield, which can be suggested for use in drought stress breeding programs. conclusion: these results can be used in breeding programs and develop tolerate tomato hybrids as suitable experimental cultivars in hybrid production programs under stress conditions.