گزینش همزمان برای عملکرد دانه و سایر صفات زراعی در لاین‌های پیشرفته امیدبخش سویا

مقدمه و هدف: سویا یکی از مهم ترین گیاهان دانه روغنی جهان می‌باشد و انتخاب ژنوتیپ‌های پرمحصول در این گیاه از اهمیت بالایی برخوردار است. هچنین بررسی رابطه بین عملکرد و سایر صفات زراعی، راندمان برنامه‌های اصلاحی را با تعیین معیار انتخاب مناسب، بهبود می‌بخشد. بنابراین این مطالعه با هدف گزینش لاین‌های جدید سویا و مطالعه روابط میان صفات انجام شد.مواد و روش‌ها: در این مطالعه تعداد 15 لاین پیشرفته امیدبخش به همراه دو رقم صبا و امیر در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال زراعی (1399 و 1400) مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات عملکرد و اجزای عملکردی شامل روز تا شروع گلدهی، روز تا شروع غلاف‌دهی، روز تا پایان گلدهی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع بوته، ارتفاع شاخه‌بندی، تعداد گره، تعداد شاخه‌های فرعی، تعداد غلاف در شاخه اصلی، تعداد غلاف در شاخه‌های فرعی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه مورد اندازه‌گیری قرار گرفتند. در این تحقیق به منظور گزینش ژنوتیپ‌های سویا و مطالعه روابط میان صفات از روش شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده‌آل (siig) و تجزیه به عامل‌ها استفاده شد.یافته‌ها: بر اساس شاخص siig، ژنوتیپ‌های g15، g5، g12، g1، g4، g13 و g11 با بیشترین مقدار siig (به ترتیب 0/645، 0/638، 0/615، 0/600، 0/600، 0/544 و 0/520) ژنوتیپ‌های مورد مطالعه بودند. از طرفی ژنوتیپ‌های g17، g16، g7، g10 و g9 با مقدار siig کمتر (به ترتیب 0/309، 0/319، 0/376، 0/384 و 0/386) جزء ژنوتیپ‌های ضعیف از نظر اکثریت صفات مورد بررسی بودند. لاین‌های g4، g5 و g13 با داشتن مقدار siig بالا و همچنین عملکرد دانه بالاتر از میانگین، به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر از نظر عملکرد دانه و سایر صفات زراعی شناخته شدند. همچنین نتایج تجزیه به عامل‌ها نشان‌دهنده ارتباط مثبت صفات تعداد دانه در غلاف و زودرسی با عملکرد دانه بود.نتیجه‌گیری: به طور کلی نتایج نشان داد که لاین‌های g4، g5 و g13 به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر از نظر عملکرد دانه و سایر صفات زراعی بودند. همچنین صفات تعداد دانه در غلاف و زودرسی می‌توانند به عنوان شاخص‌های مناسب در برنامه‌های اصلاحی برای انتخاب ژنوتیپ‌های با عملکرد بالا سویا در استان گلستان مورد استفاده قرار گیرند.

simultaneous selection for seed yield and other agronomic traits in promising advanced lines of soybean

extended abstractintroduction and objective: soybean is one of the most important oilseeds and the selection of high-yielding genotypes is especially important. also, study on relationships between yield and other agronomic traits will improve the efficiency of a breeding program with appropriate selection criteria. therfore, the objectives of this research were to selection of new soybean line and finding interrelationships among traits.material and methods: in this study, 15 promising advanced lines along with two cultivars saba and amir were evaluated in a randomized complete block design with three replications in agriculture research station of gorgan during the two growing seasons (2020-2021). the phonological, morphological characteristics and yield and its components including days to flowering starting, days to podding starting, days to end of flowering, days to physiological maturity, plant height, branching height, number of nodes, number of sub-branches, number of pods in the main branch, number of pods in sub-branches, number of pods per plant, number of seeds per pod, number of seeds per plant, thousand seed weight and seed yield were measured. in this study, the selection index of ideal genotype (siig) and factor analysis were used to select soybean genotypes and study the relationships between traits. results: based on the siig index, the genotypes: g15, g5, g12, g1, g4, g13, and g11 with the highest siig values (0.645, 0.638, 0.615, 0.600, 0.600, 0.544, and 0.520 respectively) were the best genotypes.  on the other hand, g17, g16, g7, g10, and g9 genotypes with the least amount of siig value (0.309, 0.319, 0.376, 0.384, and 0.386 respectively) were the weakest genotypes for most studied traits. the lines of g4, g5, and g13 with high siig value and seed yield were recognized as superior genotypes from the point of yield and other agronomic traits. also, the results of factor analysis indicated a positive relationship between number of seeds per pod and early maturity with seed yield. conclusion: generally, the results indicated that the lines: g4, g5 and g13 were superior genotypes from the point of yield and other agronomic traits. also, the traits of number of seeds per pod and early maturity could be used as suitable selection criterions for increasing seed yield in soybean breeding programs in golestan province.