گزینش ژنوتیپ‌های برتر متحمل خشکی گندم دوروم با استفاده از روش‌های مبتنی بر تحلیل گرافیکی

     خشکی مهم‌ترین عامل محدود کننده تولید گندم دوروم در نواحی مدیترانه‌ای و سایر مناطق می‌باشد. ایران در زمره مناطق خشک و نیمه خشک دنیا قرار دارد. به منظور شناسایی موثرترین شاخص‌های تحمل تنش خشکی و همچنین ژنوتیپ‌های متحمل خشکی گندم دوروم، این مطالعه به صورت دو آزمایش مجزا (یکی در شرایط آبیاری نرمال و دیگری قطع آبیاری بعد از 50 درصد سنبله‌دهی) انجام شد. در هر آزمایش 20 لاین امیدبخش گندم دوروم در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی نیشابور به مدت دو سال زراعی مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند. شاخص‌های تحمل تنش با استفاده از میانگین دو ساله عملکرد محاسبه شدند که عبارت بودند از  reiو mp, gmp, sti ,ssi , tol , yi , ysi , rdi , di , mrp   بررسی همبستگی بین شاخص‌ها و عملکرد دانه در دو محیط تنش و بدون تنش با استفاده از نمودار بای‌پلات، نشان داد که شاخص‌های mp,gmp و sti بهترین شاخص‌ها جهت شناسایی ژنوتیپ‌های برتر در دو محیط آزمایش بودند. بر اساس چند ضلعی ggebiplot لاین‌های 7 و 8 برترین ژنوتیپ‌ها شناخته شدند. بررسی همزمان عملکرد و پایداری ژنوتیپ‌ها با استفاده از ggebiplot براساس عملکرد دانه در مجموع دو شرایط نیز نشان داد که لاین شماره 7 (alla*2/4/arment//srn_3/nigris_4/3/canelo_9.1)  با داشتن عملکرد و پایداری بالا بهترین ژنوتیپ‌ بود. همچنین لاین شماره 7 در بای‌پلات تعیین ژنوتیپ ایده‌ال به عنوان ژنوتیپ برتر شناخته شد. در مجموع نتایج نشان دادند ggebiplot روش مناسبی جهت شناسایی ژنوتیپ‌های برتر براساس بای‌پلات شاخص‌های مختلف در مقابل ژنوتیپ‌ها و گزینش همزمان بر اساس عملکرد و پایداری عملکرد می‌باشند.

selection of superior drought tolerant genotypes of durum wheat using graphic analysis based methods

drought is the most important limiting factor for durum wheat production in the mediterranean and other regions. iran is located in arid and semi-arid parts of the word. in order to identify the most effective stress tolerance indices and the most tolerant durum wheat genotypes, this study was conducted as two separate experiments (one under normal irrigation conditions and the other cut off  irrigation after 50% spike) on 20 promising durum wheat lines in a randomized complete block design at three replications. the research was implemented at neishabour agricultural research station for two cropping seasons. stress tolerance indices were calculated using the two-year average yield, which were mp, gmp, sti, ssi, tol, yi, ysi, rdi, di, mrp and rei. biplot correlation equations could explain relation between grain yield and calculated indices where gmp, mp and sti were the best ones under both conditions. lines 7 and 8 were identified as superior genotypes based on ggebiplot polygon. keeping in view both yield and stability adopting ggebiplot, line 7 was favorable. also line 7 was ideal genotype in relevant biplot. generally, results showed that ggebiplot was suitable methods for identifying superior genotypes based on biplot indices considering both yield and stability.